Cập nhật Vinacomin trước thách thức 6 tháng cuối năm: “Hai vai hai gánh”… –

Những khó khăn do ảnh hưởng của suy thoái kinh tế toàn cầu và trong nước năm 2013 đã hiệu hữu và tác động trực tiếp đến tốc độ tăng trưởng của ngành công nghiệp khai khoáng thế giới. Theo báo cáo của nhiều hãng kiểm toán và tư vấn quốc tế, doanh thu khai thác mỏ toàn cầu năm 2012 đứng ở mức 731 tỷ USD, với lợi nhuận ròng chỉ còn 68 tỷ USD, giảm 49% so với năm 2011. Nếu như trong năm 2012, giá cổ phiếu của ngành khai khoáng chỉ sụt giảm nhẹ thì trong 4 tháng đầu năm 2013 đã giảm tới gần 20%. Báo cáo cũng chỉ ra rằng lần đầu tiên trong lịch sử, hiện đã có tới 50% trong tổng số 40 công ty khai khoáng hàng đầu thế giới thuộc các thị trường phi truyền thống. Trung Quốc – khách hàng quan trọng nhất của ngành than khoáng sản, tốc độ tăng trưởng của chính nước này cũng đang chậm lại.

Nằm trong bối cảnh chung đó, hoạt động sản xuất kinh doanh của Vinacomin phải đối mặt với vô vàn thách thức. 6 tháng đầu năm, Tập đoàn cơ bản hoàn thành 50% kế hoạch năm. Cụ thể, sản lượng than sản xuất đạt 22,9 triệu tấn, than tiêu thụ ước đạt 21,47 triệu tấn. Tuy nhiên, doanh thu toàn Tập đoàn chỉ đạt 48.785 tỷ đồng, tương đương 45% kế hoạch năm. Nguyên nhân là do giá than cho điện tăng chậm hơn kế hoạch, (dự kiến tăng từ ngày 1/1/2013 nhưng đến 20/4/2013 mới chính thức tăng). Mặt khác, giá than xuất khẩu hiện nay cũng đang ở mức thấp, sau khi trừ thuế chỉ đủ bù đắp chi phí, cân đối tài chính gặp nhiều khó khăn. Theo Phó Tổng giám đốc Tập đoàn Nguyễn Văn Biên, 6 tháng, Tập đoàn có lãi, nhưng không đáng kể khiến thu nhập của người lao động giảm sút. Tiền lương bình quân giảm 5% so với năm 2012, giảm 15% so với năm 2011. Tình hình giá và tiêu thụ than và một số loại khoáng sản vẫn tiếp tục khó khăn, do cung hiện lớn hơn cầu. Do đó, Tập đoàn mong muốn giá than sẽ tiến tới thị trường, chấm dứt bù giá cho điện như hiện nay

Gánh nặng từ… thuế và phí

Tại cuộc họp giao ban điều hành sản xuất 6 tháng đầu năm 2013, nhiều ý kiến đã chỉ ra những thách thức với Vinacomin trong thời gian tới, đặc biệt là công tác tiêu thụ than trong 6 tháng cuối năm.

Dự báo, tình hình tiêu thụ tiếp tục diễn biến phức tạp theo chiều hướng khó khăn nhiều hơn, nhất là từ sau ngày 7/7, thuế xuất khẩu than điều chỉnh tăng lên 13%, trong khi đó, thuế xuất khẩu than của Việt Nam lại cao hơn nhiều nước khác, như của Indonesia và Australia chỉ là 0%, Trung Quốc là 10%, Mông Cổ là 7%… Điều này chắc chắn sẽ ảnh hưởng trực tiếp đến bài toán hiệu quả SXKD chung của Tập đoàn.  Theo tính toán, nếu giữ thuế suất 10% thì lượng xuất khẩu mỗi tháng có thể đạt từ 1,2-1,3 triệu tấn nhưng sau khi nâng lên mức thuế suất mới là 13% thì dự kiến chỉ xuất khẩu được 400-500 nghìn tấn/tháng. Như vậy, so với mục tiêu đề ra là tổng sản lượng than tiêu thụ cả năm đạt từ 41,5-43 triệu tấn, nhiều khả năng năm nay sản lượng tiêu thụ than của Vinacomin chỉ đạt quanh mức 31,5 triệu tấn, giảm khoảng 9,5 – 10,5 triệu tấn so với kế hoạch; giảm 4-5 triệu tấn so với năm 2012.

Ngoài ra, các loại thuế và phí liên tục tăng thời gian gần đây làm cho tổng chi phí trong giá thành tăng như: thuế tài nguyên với than đã tăng từ 230 tỷ đồng lên 3.120 tỷ đồng năm 2012 (gấp 13,5 lần). Hiện nay, ngành Than cũng phải chịu thêm thuế môi trường 20.000 đồng một tấn, phí môi trường địa phương thu tăng từ 6.000 lên 10.000 đồng một tấn. Về hoàn thuế giá trị gia tăng đầu vào, trước đây, than xuất khẩu được hoàn thuế giá trị gia tăng nhưng từ năm 2009 lại không được hoàn thuế, khiến chi phí tăng khoảng 150.000 đồng mỗi tấn than xuất khẩu.

Cùng với gánh nặng về thuế thì chi phí để sản xuất than cũng ảnh hưởng rất lớn đến các chỉ tiêu về doanh thu của Tập đoàn. Thống kê cho thấy, trong vòng 15 năm qua, mỗi năm chi phí giá thành sản xuất than tăng khoảng 4-5% do khai thác ngày càng xuống sâu, đi xa; cộng với các yếu tố đầu vào khác như thuế, phí môi trường, tăng chi phí đầu tư, nguyên liệu… khả năng cân đối tài chính hiện nay và đầu tư tăng sản lượng để đáp ứng nhu cầu than sau năm 2015 (đạt 55 triệu tấn) là rất khó khăn. Các mỏ lộ thiên cung độ vận chuyển tăng, hệ số bốc đất cao, các chi phí về thăm dò, thoát nước, thông gió, an toàn bảo hộ lao động… cũng tăng theo, trong khi tỷ trọng than lộ thiên giảm, chủ yếu phải khai thác hầm lò, làm cho giá thành sản xuất than tiếp tục tăng.

Siết chặt kỷ luật điều hành sản xuất, tiêu thụ

Đối mặt với vô vàn khó khăn, song nhìn chung bức tranh sản xuất kinh doanh của Tập đoàn 6 tháng đầu năm vẫn cơ bản ổn định. Đó là kết quả của sự nỗ lực cố gắng, của tinh thần “kỷ luật, đồng tâm của 140 vạn thợ mỏ. Kết quả đó cũng đồng thời khẳng định sự kịp thời, đúng đắn; sự sáng tạo, linh hoạt và quyết liệt trong các chủ trương, đường lối và các giải pháp điều hành của lãnh đạo Tập đoàn.

Nhìn thẳng vào những thách thức đặt ra cho hoạt động sản xuất kinh doanh của Vinacomin 6 tháng cuối năm, Tổng giám đốc Tập đoàn Lê Minh Chuẩn nhấn mạnh: nhiệm vụ của Vinacomin trong thời gian tới là hết sức nặng nề. Do đó, trong 6 tháng cuối năm, Tổng Giám đốc yêu cầu các đơn vị trong toàn Tập đoàn siết chặt kỷ luật điều hành sản xuất, tiêu thụ; tăng cường vai trò của người đứng đầu đơn vị phối hợp với hệ thống chính trị tuyên truyền để người lao động hiểu và chia sẻ khó khăn với Tập đoàn; chuẩn bị tốt chân hàng, nhất là các chủng loại than chất lượng cao có nhu cầu tăng trong tháng 7, tăng cường điều hành giải phóng tàu nhanh, giảm chi phí chuyển tải; kiểm soát tốt chất lượng than giao, đặc biệt là độ ẩm trong mùa mưa, khắc phục các tồn tại trong giám sát chất lượng thời gian qua; đồng thời tiếp tục thực hiện các giải pháp tăng cường quản lý than đầu nguồn; đẩy mạnh đào lò XDCB và đảm bảo tiến độ xây dựng các dự án mỏ than.

Cùng với đó, cần tích cực tìm kiếm khách hàng, đẩy mạnh tiêu thụ khoáng sản; duy trì hợp lý công suất phát các nhà máy điện Na Dương, Cao Ngạn, Sơn Động, Cẩm phả, Mạo khê; tăng cường phối hợp sửa chữa tại các đơn vị và sử dụng các sản phẩm cơ khí do các đơn vị trong Tập đoàn sản xuất; đẩy mạnh công tác kiểm tra an toàn, phòng chống mưa bão, lưu ý việc kiểm tra, vận hành các hệ thống trạm điện, hầm bơm, trạm phát điện dự phòng. Mặt khác, các đơn vị cần tập trung thực hiện nghiêm các quy định về phòng ngừa bục nước hầm lò; thường xuyên kiểm tra các bãi thải để dự báo và phát hiện các nguy cơ sạt lở bãi thải giáp khu dân cư, đặc biệt quan tâm các vị trí xung yếu; có biện pháp khắc phục, giảm thiểu các vụ TNLĐ đang có chiều hướng gia tăng; tăng cường kiểm tra, kiểm soát việc thực hiện chi phí, giá thành của các đơn vị, đặc biệt là các đơn vị giá thành cao.

Tập đoàn cũng bày tỏ quan điểm tiếp tục đề xuất Chính phủ thay vì áp dụng một mức thuế suất như hiện nay thì nên chia thành các mức tùy theo biến động của giá xuất khẩu. Cụ thể, với mỗi tấn than xuất khẩu, nếu giá dưới 75 USD thì áp thuế suất 10%, dưới 85 USD là 15% và khi trên 85 USD thì áp thuế 20%.

Dẫu biết phía trước là thách thức, là khó khăn, song có thể nhận thấy mục tiêu cao nhất và thường trực hiện tại của Vinacomin là việc giữ vững và từng bước gia tăng sản lượng than khai thác, từ đó chuẩn bị năng lực cho những năm tiếp theo, khi nhu cầu của thị trường “sáng” trở lại.