Cập nhật Áp dụng sản xuất sạch hơn trong công nghiệp: Bài toán chưa lời giải –

Hiện nay, các chi phí đầu vào như nguyên nhiên liệu, công lao động gia tăng liên tục trong khi môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp (DN) ngày càng khốc liệt trước yêu cầu ngày càng cao của khách hàng về chất lượng và giá thành sản phẩm.

Vì vậy, chọn lựa giải pháp sản xuất sạch hơn chính là cách để DN đạt được mục tiêu nâng cao năng lực sản xuất, khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, hiện có rất ít DN trên địa bàn tỉnh áp dụng sản xuất sạch hơn, vì thế mô hình này cần được nhân rộng trong thời gian tới.

Hiện nay, các chi phí đầu vào như nguyên nhiên liệu, công lao động gia tăng liên tục trong khi môi trường cạnh tranh giữa các doanh nghiệp (DN) ngày càng khốc liệt trước yêu cầu ngày càng cao của khách hàng về chất lượng và giá thành sản phẩm.

Vì vậy, chọn lựa giải pháp sản xuất sạch hơn chính là cách để DN đạt được mục tiêu nâng cao năng lực sản xuất, khả năng cạnh tranh và phát triển bền vững. Tuy nhiên, hiện có rất ít DN trên địa bàn tỉnh áp dụng sản xuất sạch hơn, vì thế mô hình này cần được nhân rộng trong thời gian tới.

Những mô hình Sản xuất sạch hơn hiệu quả

Đi đầu trong việc áp dụng quy trình sản xuất sạch hơn được kể đến đó là DN ngành Than. Trong chiến lược phát triển của ngành này đến năm 2015 tầm nhìn 2025 cũng đã xác định: “Phát triển ngành than trở thành một ngành kinh tế – kỹ thuật hiện đại có hiệu quả và giá trị gia tăng cao, phát triển hài hoà với cộng đồng và thân thiện với môi trường”.

Từ mục tiêu đó, nhiều đơn vị của ngành Than đã không ngừng tìm kiếm các giải pháp, đổi mới công nghệ từ khai thác đến sàng tuyển mà điển hình là Công ty Tuyển than Cửa Ông. Trong nhiều năm qua, Công ty Tuyển than Cửa Ông đã hoàn thiện việc thiết kế chế tạo các tuyến băng trong dự án cải tạo công nghệ tuyển than một, xây dựng phương án sản xuất 500.000 tấn/năm loại than cám xít cấp hạt 0-0,25mm từ đá thải của ba nhà máy tuyển; thiết kế và hoàn thiện công nghệ các dự án đầu tư chuyển than cục xô vào toa xe phía tuyển than một, “Cải tạo hệ thống bùn nước tuyển than một”… Ðặc biệt, Công ty đã đầu tư 123 tỷ đồng đưa dự án GAP vào hoạt động, góp phần tăng cường xử lý bùn nước qua sàng tuyển, vừa tận thu hàng trăm nghìn tấn than bùn mỗi năm, vừa thu hồi lại nguồn nước tuần hoàn để rửa than. Công ty cũng đã nghiên cứu đổi mới công nghệ và hệ thống dây chuyền thiết bị sản xuất thay thế hệ thống xử lý bùn nước với 12 bể lắng sang hệ thống phân cấp thuỷ lực bằng xoáy lốc huyền phù để tuyển than cục với kích thước 50mm, hệ thống sàng Ghesa bằng hệ thống sàng rung nhằm tăng tỷ lệ thu hồi cám đá -15…

Một doanh nghiệp khác ngoài ngành than đó là Công ty Cơ khí Quang Trung (Uông Bí) cũng rất quan tâm đến việc sản xuất sạch hơn, chủ động áp dụng và duy trì sản xuất sạch hơn hơn 10 năm nay. Cơ khí Quang Trung đã thực hiện đồng loạt nhiều giải pháp như: Xây dựng các bức tường có tác dụng làm giảm thiểu tiếng ồn, xưởng đúc ly tâm có hệ thống béc phun sương mù làm giảm nhiệt độ trong những ngày luyện kim, xưởng tiện được lắp đặt hệ thống ống hút bụi để đưa chất thải về bể lắng lọc xử lý. Các công đoạn vận hành máy móc cũng được thực hiện hợp lý, tránh được những hao phí không cần thiết khi sử dụng nguyên, nhiên liệu. Nhờ nỗ lực duy trì sản xuất sạch hơn mà Công ty tuân thủ đầy đủ các quy định của ngành chức năng, đảm bảo các tiêu chí về môi trường, tiết kiệm nguyên, nhiên liệu và giảm chi phí đầu vào của sản phẩm.

Cần hướng đến sản xuất công nghiệp sạch hơn

Việc áp dụng sản xuất sạch hơn không chỉ góp phần giảm thiểu ô nhiễm môi trường mà còn nâng cao hiệu quả sản xuất của DN, mang lại hiệu quả “kép” đối với DN. Tuy nhiên, theo Sở Công thương, trên địa bàn tỉnh hiện có khoảng 4.000 DN và cơ sở sản xuất công nghiệp, trong đó, chỉ một số ít DN lớn đầu tư thiết bị công nghệ sạch, các DN còn lại đa số là DN vừa và nhỏ, thiết bị và quy trình sản xuất còn lạc hậu. Cũng theo nhận định của Sở này, việc áp dụng sản xuất sạch hơn trong công nghiệp đang gặp không ít rào cản như: Thiếu sự quan tâm và cam kết của các cơ sở công nghiệp với chiến lược sản xuất sạch hơn; thiếu các chuyên gia về sản xuất sạch hơn cho các ngành công nghiệp khác nhau; thiếu nguồn tài chính để đầu tư cho các công nghệ mới, sạch hơn; thiếu một cơ chế chính sách khuyến khích công bằng và thoả đáng, có DN bỏ ra hàng tỷ đồng để đầu tư cho sản xuất sạch hơn trong khi các DN khác xả các chất ô nhiễm ra môi trường chỉ bị xử phạt nhẹ…

Bên cạnh đó, Sở này cũng khẳng định, trong quá trình sản xuất, nếu DN không có biện pháp xử lý các chất thải một cách hiệu quả và triệt để thì môi trường xung quanh khu vực sản xuất sẽ bị tổn hại, ảnh hưởng đến chất lượng sản phẩm cũng như khả năng tồn tại lâu dài của DN. Để việc áp dụng sản xuất sạch hơn thực sự mang lại hiệu quả, khi mới áp dụng không nên thực hiện ngay ở phạm vi rộng mà nên chọn một mảng, một dây chuyền đang có sự lãng phí lớn, bất hợp lý trong sử dụng, phát thải lớn để tiếp cận dần với sản xuất sạch hơn. Ngoài ra, cần xem đây là công việc quan trọng, luôn duy trì và gắn kết với định hướng phát triển, mạnh dạn thay đổi về công nghệ khi đã có đánh giá, khảo sát chắc chắn.

Theo “Chiến lược sản xuất sạch hơn trong công nghiệp đến năm 2020” được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 1419/QĐ-TTg ngày 7-9-2009, đến năm 2020 sẽ có 90% cơ sở sản xuất công nghiệp nhận thức được lợi ích từ việc áp dụng sản xuất sạch hơn, 50% cơ sở sản xuất công nghiệp áp dụng sản xuất sạch hơn, 90% DN vừa và lớn có đầu mối chuyên trách về sản xuất sạch hơn, các đơn vị áp dụng sản xuất sạch hơn tiết kiệm được 8-13% mức tiêu thụ năng lượng. sản xuất sạch hơn đã thực sự mang lại hiệu quả “kép” đối với nhiều DN sản xuất công nghiệp, nhưng hiện nay, trên địa bàn tỉnh, số cơ sở sản xuất công nghiệp áp dụng sản xuất sạch hơn rất hạn chế. Việc triển khai áp dụng sản xuất sạch hơn vẫn thiếu nhiều giải pháp cụ thể, thiếu kiểm tra đôn đốc, đi cùng với tư duy tăng trưởng bằng mọi giá, thiếu chú ý đến chất lượng.

Do đó, để sản xuất sạch hơn được nhân rộng, ngoài việc hỗ trợ cho DN, hoàn thiện hệ thống pháp luật thì vấn đề tuyên truyền, giáo dục và nâng cao nhận thức cho DN, cộng đồng về bảo vệ môi trường và thúc đẩy mở rộng sản xuất sạch hơn cần được thực hiện đồng bộ và liên tục.