Cập nhật Thuận và chưa thuận trong cơ giới hóa đào lò và chống giữ đường lò bằng vì neo –

Hiện tại, có tổng số 14 máy đào lò AM50Z đang được triển khai ở các mỏ than hầm lò. Qua quá trình sử dụng cho thấy, một số mỏ đã khắc phục được những khó khăn về điều kiện địa chất, kinh nghiệm thi công để áp dụng combai vào công tác đào lò, tuy nhiên vẫn chưa thực sự đạt được công suất thiết kế dẫn đến hiệu quả sử dụng chưa cao. Kết quả đó một phần do điều kiện địa chất của vùng than hầu như không thuận lợi cho việc đào lò bằng máy (vỉa mỏng, dốc, nhiều đá cứng xen kẹp…). Thêm nữa, các đường lò than theo quy hoạch thường có quy mô nhỏ (chiều dài ngắn, tiết diện nhỏ) nên không thích hợp cho việc áp dụng đào bằng combai.

Ngoài ra có thể thấy, hiện nay chúng ta chưa có nhiều kinh nghiệm trong việc điều hành và tổ chức thi công sử dụng combai đào lò; chưa có những đánh giá tổng kết, nghiên cứu đầy đủ về việc sử dụng combai đào lò trong thời gian qua, do vậy chưa có được các giải pháp hữu hiệu nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng combai đào lò tại các mỏ.

Bên cạnh đó, các dịch vụ sau bán hàng của các hãng bán máy chưa tốt, công tác bảo dưỡng thiết bị chưa được quan tâm sâu sát, các thiết bị trong dây chuyền sản xuất chưa đồng bộ… cũng là những nguyên nhân khiến cho máy đào lò combai chưa thực sự phát huy tối đa hiệu quả.

Trao đổi điều này với TS. Trương Đức Dư – Phó Viện trưởng Viện KHCN Mỏ, ông cho biết: “Mặc dù còn rất nhiều những khó khăn cản trở trước mắt nhưng với những ưu điểm vượt trội, combai đào lò chắc chắn sẽ được sử dụng nhiều trong giai đoạn tới nhằm đáp ứng những yêu cầu cấp bách về sản lượng cho Ngành. Áp dụng combai đào lò sẽ tăng tốc độ lên 1,5 đến 3 lần so với thủ công (Ví dụ Công ty CP than Vàng Danh tốc độ đào lò cao nhất đạt được 324m/tháng). Công tác nghiên cứu áp dụng combai đào lò đã có những hướng đi mới, chẳng hạn như dự án đưa combai đào lò vào các đường lò trong than có kẹp đá, trong đá tại một số mỏ trong Tập đoàn đang được Viện KHCN Mỏ cũng như các đơn vị khác liên quan tiến hành nghiên cứu và báo cáo trong thời gian tới”.

Chống giữ đường lò bằng vì neo chất dẻo cốt thép có hiệu quả?

Với mục tiêu đẩy mạnh áp dụng các loại vì neo trong khai thác than hầm lò, trong những năm qua, Viện KHCN Mỏ đã nghiên cứu và triển khai áp dụng vì neo chất dẻo cốt thép trong công tác chống giữ các đường lò đào trong than, trong đá tại một số mỏ hầm lò như Hồng Thái, Khe Chàm, Quang Hanh, Hà Ráng… Việc áp dụng công nghệ này đã mang lại những hiệu quả kinh tế cao so với chống giữ bằng vì sắt truyền thống. Vì neo chất dẻo cốt thép là dạng vỏ chống chủ động, có tác dụng huy động được khả năng mang tải, tăng độ bền của khối đá, ngăn ngừa sự phát triển của áp lực mỏ. Đặc biệt, loại vì neo này có khả năng chịu lực ngay sau khi lắp đặt, thích hợp cho các đường lò than, lò đá xuất hiện áp lực sớm, trong khi cấu tạo lại đơn giản, có khả năng cơ giới hoá cao. TS. Lê Văn Công, Trưởng phòng Xây dựng Mỏ (Viện KHCN Mỏ) cho biết, một ưu điểm của công nghệ này là hiệu quả kinh tế lớn, giá thành rẻ hơn so với vì chống sắt. Có thể lấy ví dụ cụ thể như đơn giá 1m lò chống bằng vì neo chất dẻo cốt thép kết hợp bê tông phun mà Viện đã chuyển giao công nghệ cho Công ty than Hồng Thái với một đường lò 439m là gần 15,4 triệu đồng, chênh lệch hơn 6 triệu đồng/1m so với lò chống bằng vì sắt. Rõ ràng, tính kinh tế ở đây đã được khẳng định trong thực tế, không chỉ ở Hồng Thái mà còn tại các mỏ như Quang Hanh, Khe Chàm…

Tuy nhiên, việc áp dụng rộng rãi công nghệ này trong các mỏ hầm lò còn gặp phải một số khó khăn nhất định. TS. Đào Hồng Quảng, Trưởng phòng CN Khai thác Hầm lò (Viện KHCN Mỏ) chia sẻ rằng, những hiệu quả mà loại vì neo này mang lại đã được khẳng định với những ưu điểm nổi trội, nhưng việc thực hiện triển khai lắp đặt vẫn phải được chú trọng, không được chủ quan, mà cần phải tiến hành khoan và xác định rõ ràng tính chất cơ lý khối đá và các điều kiện địa chất cụ thể trước khi tiến hành công tác chống giữ. Công nghệ chống giữ vì neo mới này mang lại nhiều hiệu quả thiết thực, nhưng nếu muốn nhân rộng, áp dụng rộng rãi hơn tại các mỏ thì Tập đoàn cần có những chế tài và hướng dẫn thực hiện phù hợp đảm bảo hiệu quả kinh tế, đồng thời đảm bảo an toàn sản xuất mỏ.

Như vậy, việc áp dụng công nghệ mới không thể được tiến hành một cách đại khái. Hiệu quả sẽ chỉ đạt được nếu như các mỏ tiến hành đồng thời với việc đánh giá thật tốt về địa chất của mỏ. Yếu tố con người cũng cần được đề cập tới bởi nếu “tư tưởng không thông, đeo bình tông không nổi”, huống chi việc áp dụng những tiến bộ KHKT, công việc đòi hỏi cái đầu thông thoáng và đủ khả năng làm chủ những phương tiện kỹ thuật đó.