Cập nhật Mũi nhọn cơ giới hóa và tâm tư của các nhà khoa học –

Nhìn kết quả tổng hợp hoạt động nghiên cứu khoa học-dịch vụ kỹ thuật, chuyển giao công nghệ và sản xuất kinh doanh của Viện KHCN Mỏ, chúng tôi thấy ngạc nhiên và nể phục. Năm 2010, tổng sản lượng thực hiện của Viện đạt 558,6 tỷ đồng, trong đó doanh thu từ các hợp đồng nghiên cứu khoa học và chuyển giao công nghệ ký kết với các doanh nghiệp đạt 464,4 tỷ đồng và từ các hoạt động sản xuất kinh doanh là 94,2 tỷ đồng. Viện đã nộp ngân sách Nhà nước trên 23,4 tỷ và lợi nhuận mang lại là 14,1 tỷ đồng. Chỉ với tổng số hơn 400 người mà doanh thu đạt được như vậy thì có thể thấy rõ sức lao động, sự nỗ lực của toàn thể CBCNV của Viện lớn tới mức nào. Rõ ràng, việc xác định đúng nhiệm vụ, hướng đi và không ngừng tìm tòi, sáng tạo những giải pháp, cách làm mới trong mọi hoạt động của Ban lãnh đạo Viện đã góp phần tạo nên con số ấn tượng như vậy.

Không chỉ thành công với các đề tài nghiên cứu khoa học trọng điểm cấp Nhà nước, cấp Bộ hay cấp  Tập  đoàn,  Viện  KHCN  Mỏ còn làm tốt công tác tổ chức triển khai nhân rộng những mô hình áp dụng, chuyển giao công nghệ vào thực tiễn sản xuất. Viện đã liên kết với Công ty than Vàng Danh nhận thầu khai thác than bằng đồng bộ thiết bị cơ giới hóa trên cơ sở áp dụng sản phẩm KHCN nội địa hóa dàn chống tự hành VINAALTA-1 và đã thực hiện khai thác được trên 142.000 tấn than tại mỏ này. Từ kết quả mô hình áp dụng được ở Vàng Danh, Viện đã tiếp tục triển khai tại Công ty than Nam Mẫu, bằng việc góp vốn với tỷ lệ 30%, tiến hành lắp đặt thiết bị, đào tạo công nhân, đưa công nghệ vào vận hành, thực hiện cơ giới hóa khai thác than đồng bộ nhằm nâng năng suất, đảm bảo an toàn và cải thiện đáng kể điều kiện làm việc cho người lao động. Viện cũng tiếp tục đẩy mạnh việc đưa vào sản xuất các sản phẩm khoa học công nghệ của mình thông qua hình thức đấu thầu rộng rãi theo mô hình tổng thầu EPC từ khâu tư vấn thiết kế, cung cấp vật tư thiết bị công nghệ mới, lắp đặt hướng dẫn vận hành và theo dõi đánh giá hoàn thiện toàn bộ hệ thống dây chuyền. Nhiều dự án đã mang lại hiệu quả cao như dự án giám sát người và thiết bị tại Than Quang Hanh, dự án tuyển nâng cao chất lượng than khu Uông Thượng-Uông Bí… Giá trị doanh thu của mô hình tổng thầu EPC này mang lại trên 87 tỷ đồng.

Có thể khẳng định, Viện KHCN Mỏ đã phát huy tốt những lợi thế của mình, sáng tạo những cách làm mới, duy trì phát triển mối quan hệ hợp tác không chỉ với những đơn vị trong và ngoài ngành Than trong nước mà còn tích cực liên kết với các nước bạn như BaLan, Trung Quốc, Nga, Nhật Bản… giúp đem lại hiệu quả cao và hỗ trợ rất lớn trong việc tư vấn và chuyển giao công nghệ.

Và những chia sẻ, trăn trở về chiến lược phát triển dài lâu

Vui vẻ đón tiếp chúng tôi, Viện trưởng Nguyễn Anh Tuấn, dù bận rất nhiều công việc, nói đây là dịp tốt để anh cũng như những người làm công tác nghiên cứu khoa học của Viện được chia sẻ những suy nghĩ, trăn trở rất nghề nghiệp của họ.

Đề cập đến vấn đề áp dụng cơ giới hóa trong các mỏ than hầm lò, Viện trưởng Nguyễn Anh Tuấn thể hiện rõ sự quan tâm của mình về vấn đề này. Anh cho biết, để đáp ứng nhu cầu ngày càng tăng của nền kinh tế và đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia, chủ trương phát triển ngành than bền vững gắn liền với bảo vệ môi trường theo hướng đổi mới công nghệ, triển khai ứng dụng công nghệ tiên tiến trong các công đoạn sản xuất của Tập đoàn là hoàn toàn đúng đắn. Với mục tiêu tăng nhanh sản lượng than khai thác, nâng cao mức độ an toàn cũng như cải thiện tối đa điều kiện làm việc của người lao động khi khai thác ngày càng xuống sâu, điều kiện địa chất phức tạp thì việc áp dụng cơ giới hóa các khâu khấu than, chống giữ lò chợ, đào lò và vận tải phù hợp là yêu cầu tiên quyết và tất yếu của các đơn vị khai thác than hầm lò hiện nay. Nhưng  Viện  trưởng  nhấn  mạnh rằng các đơn vị không nên cứ ồ ạt áp dụng cơ giới hóa đồng bộ theo xu thế mà cần phải nghiên cứu kỹ điều kiện cụ thể của mỏ mình để có quy hoạch cụ thể và tiến hành triển khai sao cho phù hợp và đem lại hiệu quả cao nhất.

Với tư cách là người đứng đầu đơn vị làm nhiệm vụ nghiên cứu, tư vấn và triển khai những dự án đưa khoa học công nghệ vào các mỏ nên những khó khăn gặp phải trong quá trình thực hiện cơ giới hóa cũng được Viện trưởng Tuấn nắm bắt. Anh chia sẻ, hầu hết các máy đào lò, dàn chống tự hành hay các loại vì neo chống giữ đường lò theo công nghệ mới đều có những điểm ưu việt mang lại năng suất và hiệu quả cao hơn, nhưng để áp dụng vào thực tế thì còn gặp nhiều khó khăn, cả khách quan và chủ quan. Đầu tiên là điều kiện địa chất các mỏ hầm lò của ta rất phức tạp, đường lò cũ và ngắn, việc đưa máy móc thiết bị vào khó và chi phí bỏ ra lớn. Thêm vào đó, hiện nay đơn giá khoán của các mỏ còn thấp, chưa phù hợp để thực hiện cơ giới hóa vì nếu áp dụng các công nghệ máy móc thì giá trị khấu hao khi đầu tư các thiết bị sẽ đẩy giá thành khoán cao hơn. Dịch vụ bảo trì, bảo dưỡng máy móc và các sản phẩm công nghệ cao sau bán hàng chưa tốt cũng là nguyên nhân ảnh hưởng đến việc áp dụng cơ giới hóa. Nhưng vấn đề then chốt mà theo Viện trưởng thì việc có áp dụng thành công cơ giới hóa trong mỏ hầm lò hay không còn do ý chí và tư tưởng của lãnh đạo mỏ đó. Bởi, nếu tính đến hiệu quả kinh tế thì việc áp dụng các công nghệ máy móc mới không thể đạt được ngay tức thì. Nhưng về lâu dài thì đây là đầu tư mang lại hiệu quả cao, giải quyết được bài toán khó khi số lượng lao động thợ lò tuyển dụng ngày càng khó, mà sản lượng than khai thác thì yêu cầu ngày một tăng lên. Phải là những lãnh đạo có “tâm” và có “tầm” mới quyết tâm thực hiện triệt để bài toán đầu tư áp dụng cơ giới hóa đồng bộ trong khai thác và sản xuất than hầm lò. Viện trưởng thực sự tâm huyết với câu nói của Tổng giám đốc Lê Minh Chuẩn về vấn đề cơ giới hóa, đó là phải làm, phải thực hiện, dù trước mắt chưa thành công cũng phải làm cho đến khi thật sự thành công.

Trở lại với các hoạt động và sự phát triển của Viện KHCN Mỏ, Viện trưởng Nguyễn Anh Tuấn hào hứng giới thiệu cho chúng tôi những tiến sĩ, thạc sỹ và kỹ sư trẻ của Viện. Anh vui vẻ nói đây là lớp kế cận cho sự phát triển sau này của Viện. Viện rất chú trọng công tác đầu tư đưa các cán bộ trẻ có năng lực đi đào tạo tại các nước có trình độ khoa học kỹ thuật cao trên thế giới. Hàng năm, Viện tự chi kinh phí gần 1 tỷ đồng để cử các cán bộ đi đào tạo tại các nước như Nga, Úc, Trung Quốc, Đức… Để một cán bộ đi học phải mất khoảng thời gian 10 năm mới có thể về làm việc tại Viện. Đây quả là sự đầu tư lớn và có tầm nhìn lâu dài về vấn đề đào tạo nguồn nhân lực trình độ cao cho Viện. Anh Đào Hồng Quảng, một tiến sỹ trẻ vừa tu nghiệp ở Úc về, được giao đảm nhận vai trò Trưởng phòng phòng Công nghiệp khai thác hầm lò tự hào giới thiệu cho chúng tôi rằng phòng anh có 17 người thì đã có 2 tiến sỹ, 4 thạc sỹ, 4 người đi nghiên cứu sinh tại Trung Quốc, Ba Lan, Nga và 4 kỹ sư trẻ đã đỗ và đang đi học cao học.

Được biết Viện rất quan tâm đến đời sống cũng như tạo điều kiện làm việc tốt nhất cho đội ngũ cán bộ công nhân viên có thể phát huy hết năng lực của mình, chúng tôi tin rằng Viện KHCN Mỏ sẽ tiếp tục phát triển và thực sự trở thành chỗ dựa tin cậy trong công tác khoa học công nghệ của Vinacomin thời gian tới.