Trong ký ức tôi, Mông Dương ngày ấy ngổn ngang thiết bị và náo động âm thanh. Đó là những thiết bị kềnh càng mang từ Liên Xô sang để xây dựng mỏ mới và âm thanh từ động cơ, quạt gió… Khu tập thể công nhân là những dãy nhà cấp bốn lúp xúp giữa thung lũng hẹp, nhà bám cả vào các lườn núi. Duy nhất có ngôi nhà nữ 2 tầng ven sông, dành cho chị em, công nhân gọi đó là cái… “chuồng chim”, cũng luôn ồn ào tới khuya. Chợ Mông Dương phía cầu Vượt, bày mấy mẹt cá ót, mấy mớ hành… Hình ảnh lãng mạn nhất tr
Bây giờ, những hình ảnh lãng mạn ấy chỉ còn trong ký ức những người thuộc thế hệ chúng tôi. Bên này sông là Công ty than Mông Dương với hệ thống kết cấu hạ tầng phục vụ sản xuất than dưới lò giếng rất hiện đại. Đó là nhà điều hàng sản xuất, nhà tắm hơi, nhà ăn v.v. Riêng nhà ăn Mông Dương, tổ chức ăn tự chọn đầu tiên trong ngành Than, nhiều đoàn đến học kinh nghiệm, nhưng không dễ gì “bắt chước” được cung cách phục vụ khoa học, văn minh và chất lượng cao như ở đây. Giữa thung lũng hẹp lúp xúp ngổn ngang ngày nào bây giờ là khu tập thể cao tầng, là trường học, trạm xá, nhà sinh hoạt mỏ đa năng, sân thể thao…Con đường ven sông trước đây lầm bụi, đến nỗi nhiều người dân ven đường đi ngủ cũng phải đeo khẩu trang, nay được nâng cấp, đèn cao áp sáng trưng, phố xá sầm uất.
Bên kia sông là Làng mỏ Mông Dương. Cây cầu sắt nhỏ, rỉ sắt vàng khè năm nào nay được thay bằng cây cầu vững chãi. Sông Mông Dương đoạn qua đây đã được kè đá. Trước Làng mỏ, một con đường mới, men theo bờ sông, tạo thế đất đẹp, tiện lợi cho làng.
Nhìn ngôi biệt thự đồ sộ đang xây rất đáng… khả nghi, tôi hỏi người dân xem nhà của ai? Mới hay, đó là nhà ông Lại Văn Tạo. Ông Tạo thì tôi không lạ. Cả đời ông làm thợ lò, khi về hưu làm Trưởng thôn (Làng mỏ Mông Dương), bây giờ là phó Bí thư Chi bộ. Không hiểu ông lấy tiền đâu mà xây cái nhà to thế? Gặp tôi, ông Tạo cười phớ lớ: “Tiền sạch! Toàn tiền sạch!” . Rồi ông giải thích, này nhá, đất ông được Xí nghiệp Xây lắp mỏ Mông Dương (nay là Công ty XD Mỏ Hầm lò 1) cấp, mấy trăm mét vuông, không mất đồng nào. Bên kia sông (bên mỏ), ông có ngôi nhà; con ông là kỹ sư, làm ở Công ty than Mông Dương, mỗi tháng trên dưới chục triệu. Bán ngôi nhà ấy đi đã ngót tiền tỷ, cộng thêm lương vợ chồng và các con tích cóp bao nhiêu năm, vậy làm sao không xây được ngôi nhà như thế này! Nhìn sang bên cạnh, hai ngôi nhà to tinh khôi là của bố con ông Lê Đình Tam. Ông Tam cũng cả đời làm lò, mới nghỉ hưu, hiện làm Trưởng thôn. Nhà ông có 2 con, một là kỹ sư, một cao đẳng, hiện làm ở Công ty than Mông Dương. Hai ngôi nhà bố con ông đều xây bằng công sức lao động ở mỏ. Ông Tam cho biết, Làng mỏ hiện có 195 hộ (gồm 3 tổ dân phố), hầu hết là gia đình công nhân mỏ, với trên 800 người. Số công nhân trong làng, đa số hiện làm việc ở các công ty than hầm lò như: Than Mông Dương, Than Khe Chàm và Hầm lò 1. Nhiều gia đình cả vợ chồng hiện đang làm mỏ, hoặc bố mẹ nghỉ hưu nhưng 1-2 con đang làm mỏ. Thậm chí, gia đình ông Dương Hùng Mạnh (Mạnh Nga), bản thân ông và 2 con đang làm mỏ…Những năm gần đây, thu nhập của các công ty than hầm lò khá cao nên đời sống công nhân trong làng rất …xông xênh. Như năm nay, Than Mông Dương thu nhập bình quân gần 10 triệu đồng. Một gia đình có 2-3 người làm ở Mông Dương, Khe Chàm, nhà cửa không phải lo thì yên tâm lắm.
Trong ngôi nhà khá nhiều tiện nghi của ông Trưởng thôn Lê Đình Tam, mấy người quen cũ của tôi ôn lại những tháng ngày gian khổ, vợ chồng li tán, con cái nheo nhóc. Làng mỏ Mông Dương trù phú, yên vui như hiện nay, công đầu là ông Đoàn Văn Kiển, khi đó là Giám đốc Xí nghiệp Xây lắp mỏ Mông Dương. Từ năm 1983, ông Kiển đã chủ trương tuyển dụng vợ con thợ lò từ quê ra làm việc để thợ lò yên tâm gắn bó với Vùng mỏ. Tiếp đó, ông chủ trương làm cầu bắc qua sông Mông Dương, san gạt mặt bằng tạo quỹ đất cấp cho công nhân và hỗ trợ sắt thép, xi măng, cát với hình thức trả chậm, trừ vào lương và cho xe chở vật liệu cho công nhân làm nhà. Tìm được số máy ông Kiển, ông Tam, bà Hào, ông Tạo v.v. chuyền tay nhau chiếc máy điện thoại nói chuyện với ông Kiển rôm rả thân mật như người nhà vậy. Rồi họ tha thiết mời ông Kiển về thăm làng Mỏ để bà con cảm ơn ông.
Con đường 18 đến cầu Vượt, ngoặt phía tay phải, chạy thẳng ra Tiên Yên, Móng Cái, khiến đôi bờ sông Mông Dương bây giờ trở nên yên tĩnh hơn, đỡ lầm bụi hơn. Nhưng ít ai biết, dưới thung lũng sầm uất này, mỗi ngày, hàng nghìn thợ mỏ Mông Dương đang làm việc ở độ sâu âm 80 mét, 100 mét, âm 250 mét; hàng ngày khai thác hàng chục nghìn tấn than và đào hàng trăm mét lò. Bên kia sông Mông Dương, mai này sẽ xây dựng một nhà sàng công suất lớn, đủ năng lực sàng tuyển than cho các mỏ Khe Chàm I, Khe Chàm III, Khe Chàm II-IV.v.v. Nhà máy nhiệt điện Mông Dương I với tổng mức đầu tư 1,7 tỷ USD, gồm 2 tổ máy, tổng công suất lắp đặt 1080 MW, sản lượng phát điện hàng năm 6,5 tỉ kWh, mỗi năm tiêu thụ khoảng 3 triệu tấn than đang được xây dựng trên diện tích 55 ha tại khu 8, phường Mông Dương. Mai này, Mông Dương sẽ trở thành thị xã công nghiệp to lớn, hiện đại của vùng than Đông Bắc.
Bên kia sông là Làng mỏ Mông Dương. Cây cầu sắt nhỏ, rỉ sắt vàng khè năm nào nay được thay bằng cây cầu vững chãi. Sông Mông Dương đoạn qua đây đã được kè đá. Trước Làng mỏ, một con đường mới, men theo bờ sông, tạo thế đất đẹp, tiện lợi cho làng.
Nhìn ngôi biệt thự đồ sộ đang xây rất đáng… khả nghi, tôi hỏi người dân xem nhà của ai? Mới hay, đó là nhà ông Lại Văn Tạo. Ông Tạo thì tôi không lạ. Cả đời ông làm thợ lò, khi về hưu làm Trưởng thôn (Làng mỏ Mông Dương), bây giờ là phó Bí thư Chi bộ. Không hiểu ông lấy tiền đâu mà xây cái nhà to thế? Gặp tôi, ông Tạo cười phớ lớ: “Tiền sạch! Toàn tiền sạch!” . Rồi ông giải thích, này nhá, đất ông được Xí nghiệp Xây lắp mỏ Mông Dương (nay là Công ty XD Mỏ Hầm lò 1) cấp, mấy trăm mét vuông, không mất đồng nào. Bên kia sông (bên mỏ), ông có ngôi nhà; con ông là kỹ sư, làm ở Công ty than Mông Dương, mỗi tháng trên dưới chục triệu. Bán ngôi nhà ấy đi đã ngót tiền tỷ, cộng thêm lương vợ chồng và các con tích cóp bao nhiêu năm, vậy làm sao không xây được ngôi nhà như thế này! Nhìn sang bên cạnh, hai ngôi nhà to tinh khôi là của bố con ông Lê Đình Tam. Ông Tam cũng cả đời làm lò, mới nghỉ hưu, hiện làm Trưởng thôn. Nhà ông có 2 con, một là kỹ sư, một cao đẳng, hiện làm ở Công ty than Mông Dương. Hai ngôi nhà bố con ông đều xây bằng công sức lao động ở mỏ. Ông Tam cho biết, Làng mỏ hiện có 195 hộ (gồm 3 tổ dân phố), hầu hết là gia đình công nhân mỏ, với trên 800 người. Số công nhân trong làng, đa số hiện làm việc ở các công ty than hầm lò như: Than Mông Dương, Than Khe Chàm và Hầm lò 1. Nhiều gia đình cả vợ chồng hiện đang làm mỏ, hoặc bố mẹ nghỉ hưu nhưng 1-2 con đang làm mỏ. Thậm chí, gia đình ông Dương Hùng Mạnh (Mạnh Nga), bản thân ông và 2 con đang làm mỏ…Những năm gần đây, thu nhập của các công ty than hầm lò khá cao nên đời sống công nhân trong làng rất …xông xênh. Như năm nay, Than Mông Dương thu nhập bình quân gần 10 triệu đồng. Một gia đình có 2-3 người làm ở Mông Dương, Khe Chàm, nhà cửa không phải lo thì yên tâm lắm.
Trong ngôi nhà khá nhiều tiện nghi của ông Trưởng thôn Lê Đình Tam, mấy người quen cũ của tôi ôn lại những tháng ngày gian khổ, vợ chồng li tán, con cái nheo nhóc. Làng mỏ Mông Dương trù phú, yên vui như hiện nay, công đầu là ông Đoàn Văn Kiển, khi đó là Giám đốc Xí nghiệp Xây lắp mỏ Mông Dương. Từ năm 1983, ông Kiển đã chủ trương tuyển dụng vợ con thợ lò từ quê ra làm việc để thợ lò yên tâm gắn bó với Vùng mỏ. Tiếp đó, ông chủ trương làm cầu bắc qua sông Mông Dương, san gạt mặt bằng tạo quỹ đất cấp cho công nhân và hỗ trợ sắt thép, xi măng, cát với hình thức trả chậm, trừ vào lương và cho xe chở vật liệu cho công nhân làm nhà. Tìm được số máy ông Kiển, ông Tam, bà Hào, ông Tạo v.v. chuyền tay nhau chiếc máy điện thoại nói chuyện với ông Kiển rôm rả thân mật như người nhà vậy. Rồi họ tha thiết mời ông Kiển về thăm làng Mỏ để bà con cảm ơn ông.
Con đường 18 đến cầu Vượt, ngoặt phía tay phải, chạy thẳng ra Tiên Yên, Móng Cái, khiến đôi bờ sông Mông Dương bây giờ trở nên yên tĩnh hơn, đỡ lầm bụi hơn. Nhưng ít ai biết, dưới thung lũng sầm uất này, mỗi ngày, hàng nghìn thợ mỏ Mông Dương đang làm việc ở độ sâu âm 80 mét, 100 mét, âm 250 mét; hàng ngày khai thác hàng chục nghìn tấn than và đào hàng trăm mét lò. Bên kia sông Mông Dương, mai này sẽ xây dựng một nhà sàng công suất lớn, đủ năng lực sàng tuyển than cho các mỏ Khe Chàm I, Khe Chàm III, Khe Chàm II-IV.v.v. Nhà máy nhiệt điện Mông Dương I với tổng mức đầu tư 1,7 tỷ USD, gồm 2 tổ máy, tổng công suất lắp đặt 1080 MW, sản lượng phát điện hàng năm 6,5 tỉ kWh, mỗi năm tiêu thụ khoảng 3 triệu tấn than đang được xây dựng trên diện tích 55 ha tại khu 8, phường Mông Dương. Mai này, Mông Dương sẽ trở thành thị xã công nghiệp to lớn, hiện đại của vùng than Đông Bắc.
[odex-source url=”https://www.vinacomin.vn/tap-chi-than-khoang-san/doi-bo-mong-duong-866.htm” button=”Theo vinacomin”]
