Mùa than & những chiến dịch sản xuất đặc biệt –

Sản xuất than cũng có mùa. Mùa than đã trở thành một thành ngữ quen thuộc không chỉ đối với những người thợ mỏ. Mùa than đồng nghĩa với những chiến dịch sản xuất than lên tục. Đó là vào những tháng mùa khô cuối năm. Và năm nay cũng vậy, mùa than đang sôi động khắp các khai trường, hầm mỏ…

Mùa than

Mùa than trên vùng mỏ là đề tài và nguồn cảm hứng của nhiều lớp văn nghệ sỹ sáng tác về vùng mỏ. Theo nữ nhà văn đất mỏ Vũ Thảo Ngọc thì mùa than không chỉ có ý nghĩa cơ học về những ngày lao động cuối năm hối hả và hăng say của những người thợ mỏ. Mùa than còn cho ta cảm xúc trào dâng về truyền thống hào hùng của bao lớp thế hệ thợ mỏ cha anh trong sự nghiệp giải phóng khu mỏ và “Sản xuất thật nhiều than cho Tổ quốc” như mong muốn của Bác Hồ kính yêu. Giống như các ngành nghề khác, mỗi khi vào mùa thì nhà nhà đều bận bịu với những công việc nhiều hơn. Mùa than cũng là mùa của bộn bề, hối hả, những ngày mà các mỏ đều phát động thi đua với tên gọi chiến dịch 90 hoặc 120 ngày đêm liên tục sản xuất than. Những tấn than ra mang niềm vui mới của người thợ mỏ… Từ các công trường, các nhà máy, khắp nẻo đường đất mỏ đều rộn ràng cái tinh thần Mùa than.

Ở mỏ hầm lò thì những đường lò được khơi thêm, sâu thêm, dài hơn. Ở mỏ lộ thiên là lộ trình hạ moong – tức là hạ độ sâu đáy mỏ để khai thác than ở dưới những tầng “âm” so với mực nước biển. Không phải người làm mỏ thì không hình dung hết được những quy trình công việc của người ở mỏ, hoặc là người ở mỏ nhưng không phải ai cũng biết hết được quy trình khai thác than lộ thiên và khai thác than hầm lò cặn kẽ ra sao. Nhưng cái tinh thần “Mùa than” thì luôn luôn hiển hiện trên gương mặt của những người thợ mỏ. Mùa than đi đôi với việc được làm việc nhiều hơn, có đồng lương, thưởng cao hơn. Nhưng hơn cả, đó là không khí lao động mà không mùa nào có được, bởi lẽ vào Mùa, dường như trời đất cũng dành ưu ái cho cái nghề nhọc nhằn đào sâu vào lòng đất lấy than của thợ mỏ nên cứ đến chạp này thì những cơn mưa cuối mùa đã dứt, mưa dứt thì công việc xuống sâu vào lòng đất mới có thể thực hiện được một cách an toàn, hiệu quả… Người xưa đã đúc kết “thủy hỏa đạo tặc” và ngành khai thác than thì đúng là không thể tránh được những cơn trút giận của trời đất với mùa mua. Vì thế, khi những cơn giận dữ của thiên nhiên vừa ngưng thì thợ mỏ vào mùa than là như thế.

Những mùa than đầu tiên

Kể từ khi giải phóng tiếp quản khu mỏ, những người thợ mỏ đã có nhiều mùa than ấn tượng. Mùa than đầu tiên là ngay sau ngày tiếp quản khu mỏ năm 1955. Với khẩu hiệu “Làm thật nhiều than cho Tổ quốc”, ngành Than đã dấy lên phong trào thi đua sản xuất than của từng mỏ. Khi đó, mỗi mỏ đặt ra những nhiệm vụ phù hợp với mục tiêu và yêu cầu của từng giai đoạn. Chẳng hạn như, giai đoạn những năm 1955-1960, mỏ than Khánh Hòa đã phát động chiến dịch thi đua “Những tấn than vì ánh sáng thủ đô” để cung cấp than cho nhà máy nhiệt điện Yên Phụ, giữ gìn dòng điện cho Thủ đô. Các mỏ vùng Hòn Gai, Cẩm Phả, Uông Bí đã phát động thi đua khôi phục lại hệ thống lò đã bị phá hủy, nhanh chóng ra than. Ở khắp các khai trường các mỏ, từng người, từng tổ, từng tầng thi đua vượt mức từng chuyến xe goòng chở than trong mỗi ca lao động.

Bước vào thực hiện kế hoạch 5 năm lần thứ nhất (1961-1965) ngành Than có bước phát triển mới. Nhiều phong trào thi đua với nội dung mới cao hơn giai đoạn trước. Tiêu biểu như, năm 1964, ngành than phát động “Chiến dịch sản xuất than Điện Biên Phủ” nhân kỷ niệm 10 năm chiến thắng Điện Biên Phủ với mục tiêu làm thêm 20 vạn tấn than sạch. Đây là một chiến dịch có quy mô rộng khắp. Những trận đánh lớn ở Điện Biên Phủ năm xưa đã được đặt tên cho từng tổ đội như: Đồi Him Lam đã được đặt tên cho nơi làm việc của tổ máy khoan BY4 mỏ Đèo Nai, đồi cao đá rắn, nổ mìn vi sai gần 100 tấn thuốc nổ, trận đánh “cắm cờ chiến thắng trên nóc hầm lò 13” của mỏ Thống nhất… Những năm 1966 – 1975, ngành Than bước vào giai đoạn vừa sản xuất vừa chiến đấu chống chiến tranh phá hoại của không lực Mỹ. Toàn ngành đã phát động phong trào sản xuất và chiến đấu trong mọi tình huống, lấy khẩu hiệu “Chắc tay búa, vững tay súng”, “Ba sẵn sàng”, Ba đảm đang”…

Mùa than trong nền kinh tế thị trường

Thợ mỏ các đơn vị ra quân quyết tâm sản xuất trên 11 triệu tấn than trong chiến dịch 90 ngày đêm quý IV/2019 (Ảnh: Hùng Mạnh)

Trong giai đoạn đổi mới, ngành than càng tiếp tục khẳn định là một trong những trụ cột đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia. Tuy nhiên, các mùa than cũng có nhiều thăng trầm. Có những giai đoạn, ngành than nằm trong tình trạng khủng hoảng thừa. Nhiều đơn vị phải giãn sản xuất, hoặc sản xuất cầm chừng. Khi đó, những chiến dịch sản xuất than tạm thời chuyển sang trạng thái khác như tập trung tăng cường đào lò xây dựng cơ bản, đầu tư công nghệ để chuẩn bị cho sức bật khi nhu cầu than trên thị trường tăng lên. Đó là các chu kỳ vào những năm 1999  2003; 2012-2017.

Đến năm 2018, sau một thời gian khá dài ở trạng thái chuẩn bị sản xuất, ngành Than mới phát động đợt thi đua 90 ngày đêm cuối năm để tăng cường sản xuất than cung cấp cho điện, đảm bảo nhu cầu năng lượng của đất nước. Kết quả đã cung cấp đủ than cho phát điện, đảm bảo mục tiêu tăng trưởng của đất nước. Cụ thể, chỉ trong 90 ngày đêm, toàn Tập đoàn đã sản xuất gần 9,2 triệu tấn than nguyên khai và nhiều chỉ tiêu quan trọng khác. Kết quả này đã góp phần quan trọng vào kết quả sản xuất than nguyên khai đạt gần 37 triệu tấn và tiêu thụ trên 40 triệu tấn trong năm 2018 của Tập đoàn.

Ông Đặng Thanh Hải, Tổng Giám đốc TKV cho rằng, chiến dịch thi đua 90 ngày đêm sản xuất và tiêu thụ than quý IV/2018 phản ánh đây là chiến dịch rất quan trọng trong suốt hơn 20 năm qua. Qua đó, không chỉ bù đắp thêm phần thiếu hụt cho các hộ tiêu thụ than trong năm 2018, mà còn là dịp kiểm tra lại năng lực sản xuất và hệ thống điều hành của toàn Tập đoàn. Nó cũng thể hiện ý chí, sự bền bỉ và thích ứng thị trường của giai cấp công nhân mỏ trong những thăng trầm của nền kinh tế hội nhập.

Năm nay cũng là năm thứ hai liên tiếp trong hơn nửa thập kỷ qua, TKV lại phát động chiến dịch thi đua 90 ngày đêm sản xuất và tiêu thụ than quý IV năm 2019. Với khẩu hiệu: “Không để một nhà máy nhiệt điện nào thiếu than”, Tập đoàn đặt mục tiêu trong 90 ngày đêm sản xuất trên 11 triệu tấn than để phấn đấu cả năm đạt trên 41 triệu tấn. Với sản lượng khai thác trên, Tập đoàn sẽ tiêu thụ trong 90 ngày gần 16 triệu tấn than sạch, như vậy cả năm có thể tiêu thụ trên 44 triệu tấn. Khi bài báo này lên khuôn, cũng là lúc mùa than năm 2019 đang sôi động trên khắp các khai trường, hầm mỏ TKV…