Gắn mô hình Công ty mẹ – Công ty con với cơ chế chủ mỏ, nhà thầu –

Những khó khăn, thách thức
 
Vinacomin hiện là nhà sản xuất và cung cấp than chính ở Việt Nam với 95% tổng sản lượng than, cung cấp than cho nhu cầu sử dụng trong và ngoài nước. Khó khăn trước mắt mà Vinacomin phải đối mặt là nhu cầu than trong nước tăng cao (năm 2015 khoảng 58-62 triệu tấn và đến 2020 khoảng 111-113 triệu tấn), trong đó chủ yếu tăng là nhu cầu than cho điện. Các mỏ than lớn hiện ngày càng xuống sâu, đi xa với điều kiện khai thác khó khăn phức tạp hơn. Nguồn tài nguyên than đã được thăm dò xác minh đến mức -350m và có điều kiện khai thác thuận lợi đang giảm dần, phải đưa vào khai thác phần tài nguyên trữ lượng than nằm ở dưới sâu ( dưới mức -350m ở Quảng Ninh).
 
Bên cạnh đó, nguồn tài nguyên than tiềm năng ở Đồng bằng sông Hồng có điều kiện địa chất công trình, địa chất thủy văn phức tạp, điều kiện khai thác khó khăn lại nằm dưới ruộng lúa, làng mạc và chưa thăm dò, xác minh đầy đủ. Đến nay vẫn còn gặp khó khăn trong việc xác định công nghệ khai thác phù hợp và cấp phép thăm dò nên trong thời gian gần chưa thể hy vọng đưa vào cân đối năng lượng.
 
Một khó khăn nữa mà Vinacomin hiện đang phải đối mặt là vấn đề tăng sản lượng khai thác vì việc này đòi hỏi nhu cầu vốn đầu tư cao, trong khi nguồn vốn tự có trong ngành hạn hẹp và giá bán than trong nước đang thấp hơn giá thành sản xuất (giá bán cho điện bằng 60% giá thành)…

Bảo đảm hài hòa các lợi ích.
 
Định hướng phát triển của Vinacomin trong những năm tiếp theo là phát triển phải đảm bảo thân thiện với môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu, hài hòa với lợi ích của địa phương, cộng đồng; hài hòa với đối tác và bạn hàng; hài hòa giữa các công ty thành viên và người lao động. Để thực hiện định hướng trên, Vinacomin đã và đang tiếp tục nâng cao năng lực quản trị và đẩy mạnh phát triển nguồn nhân lực; đầu tư xứng đáng cho công tác nghiên cứu, triển khai, ứng dụng khoa học công nghệ trong hoạt động sản xuất kinh doanh… Bên cạnh đó, Vinacomin đang tập trung phát triển, từng bước đổi mới cơ chế sản xuất, kinh doanh để triển khai có hiệu quả mô hình Công ty mẹ – Công ty con gắn liền với cơ chế chủ mỏ – nhà thầu. Tài nguyên, trữ lượng than, bôxít và một số khoáng sản quan trọng thuộc sở hữu Nhà nước, được Nhà nước giao cho Công ty mẹ – Vinacomin quản lý, tổ chức khai thác (thực hiện vai trò chủ mỏ). Công ty mẹ giao thầu cho các công ty con hoặc các công ty khai thác, sàng tuyển, chế biến trên cơ sở hợp đồng giao nhận thầu. Bên nhận thầu khai thác, sàng tuyển, chế biến than, khoáng sản thuê cho bên giao thầu theo tiến độ, khối lượng, chất lượng phù hợp với các chỉ tiêu công nghệ, định mức kỹ thuật, kinh tế; được bên giao thầu thanh toán trọn gói trên đầu tấn theo công đoạn đến than nguyên khai hoặc đến than sạch tiêu thụ. Sản phẩm khoáng sản được tiêu thụ theo chất lượng và giá cả do hai bên thỏa thuận hoặc theo giá trúng thầu, giá do bên thầu đặt hàng phù hợp với quy định quản trị chi phí, giá thành, giá mua bán trong các công ty của Vinacomin. Giá thành sản xuất, tiêu thụ sản phẩm được xác định trên cơ sở đơn giá công đoạn tổng hợp, sơ đồ công nghệ được xác lập chuẩn, phổ biến theo hướng tiên tiến, hiện đại.
 
Cùng với đó, Vinacomin đã kiến nghị với Chính phủ tiếp tục duy trì mô hình Tập đoàn (Tổ hợp Công ty mẹ – Công ty con Tập đoàn Công nghiệp Than – Khoáng sản Việt Nam). Vì các doanh nghiệp của Tập đoàn là những mắt xích ở các công đoạn của quá trình khai thác, vận chuyển, sàng tuyển, chế biến khoáng sản hoặc phục vụ, phụ trợ cho ngành sản xuất chính là khai thác khoáng sản.
 
Bản thân Tập đoàn ngay từ khi mới thành lập đã khẩn trương triển khai và hoàn thành các thủ tục pháp lý, kiện toàn bộ máy quản lý và cơ cấu tổ chức kinh doanh, hình thành đồng bộ các nội quy, quy chế, công cụ quản lý nội bộ theo hướng đảm bảo quyền chi phối, quản lý, điều hành thống nhất của Công ty mẹ và tăng cường tính tự chủ, tự chịu trách nhiệm của các công ty con theo đúng tinh thần của mô hình Công ty mẹ – Công ty con nhằm phát huy tối đa các tiềm năng, thế mạnh của toàn Tập đoàn để hoàn thành nhiệm vụ chính trị được giao và nâng cao hiệu quả kinh doanh. Trong thời gian qua, Tập đoàn luôn hoàn thành kế hoạch, kinh doanh có lãi, cung cấp than, nguyên liệu khoáng sản và các loại sản phẩm chính khác đáp ứng nhu cầu, góp phần quan trọng đảm bảo an ninh năng lượng quốc gia và một số cân đối lớn của nền kinh tế.
 
Hàng năm, Tập đoàn với các công ty thành viên và giữa các công ty thành viên đều phải ký hợp đồng với nhau để thực hiện kế hoạch phối hợp kinh doanh. Trong kế hoạch phối hợp kinh doanh thể hiện rõ khối lượng, chất lượng, tiến độ, giá cả của mỗi đơn vị tham gia kế hoạch. Để tạo điều kiện bình đẳng giữa các doanh nghiệp và hiệu quả hoạt động của Tập đoàn, Vinacomin sẽ áp dụng kế hoạch phối hợp kinh doanh; mô hình khoán, quản trị giá thành và giá bán nội bộ. Công tác kiểm soát chi phí, các biện pháp phòng ngừa, quản trị nội bộ và các hoạt động thanh tra, kiểm toán được tiến hành thường xuyên sẽ có tác động tích cực làm minh bạch công tác tài chính và ngăn ngừa tiêu cực.