Dệt may, da giày: Chuẩn bị để khai thác tốt thị trường EU

Theo phân tích của các chuyên gia, ngành dệt may, da giày sẽ không được hưởng lợi trong những năm đầu EVFTA có hiệu lực. Cụ thể, theo Trung tâm WTO, đối với ngành da giày, các sản phẩm được bỏ thuế ngay sau khi EVFTA có hiệu lực là các sản phẩm mà Việt Nam ít gia công hoặc XK vào EU. Do đó Việt Nam dự kiến sẽ ít được hưởng lợi từ nhóm cam kết này. Nhóm sản phẩm EU cam kết loại bỏ thuế theo lộ trình từ 3-7 năm bao gồm phần lớn các sản phẩm giày dép mà Việt Nam đang XK sang EU. Hiện tại, nhóm này đang được hưởng mức thuế ưu đãi trung bình là 3-4% theo Quy chế ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP). Sau khi EVFTA có hiệu lực, GSP sẽ tự động chấm dứt, các mức thuế NK đối với giày dép sẽ giảm dần đều xuống 0% tính từ mức MFN (khoảng 12,4%) theo lộ trình 3-7 năm. Như vậy, trong một vài năm đầu thực hiện EVFTA, phần lớn các sản phẩm giày dép sẽ không được hưởng lợi từ EVFTA, thậm chí là bị ảnh hưởng bất lợi (do mức thuế giảm dần đều từ mức 12,4% vẫn sẽ cao hơn mức 3-4% theo GSP).

Đối với ngành dệt may, theo phân tích của Công ty CP chứng khoán SSI, Việt Nam được hưởng lợi từ chương trình Hệ thống ưu đãi thuế quan phổ cập – GSP của EU dành cho các nước đang phát triển, với mức thuế suất ưu đãi là 9% đối với một số dòng thuế hạn chế. Sau khi EVFTA có hiệu lực, mức thuế suất theo nguyên tắc đối xử tối huệ quốc (MFN) sẽ tự động thay thế mức thuế suất theo GSP. Điều đó có nghĩa là trong 2 năm đầu tiên triển khai EVFTA, hầu hết các sản phẩm may mặc trong nước sẽ không được hưởng lợi từ EVFTA, bởi vì mức thuế suất theo MFN cho các sản phẩm này thực tế cao hơn mức thuế suất theo GSP là 9% như hiện nay.

Cụ thể, hầu hết các sản phẩm của Việt Nam XK sang EU sẽ thấy thuế XK được loại bỏ dần khỏi biểu thuế MFN từ 12% xuống 0% trong từ 3 đến 7 năm sau khi Hiệp định EVFTA có hiệu lực. Những sản phẩm sẽ được giảm thuế ngay lập tức là những sản phẩm không phải là hàng XK chính của Việt Nam sang EU như sợi.

Theo khuyến cáo của Bộ Công Thương, để được hưởng ưu đãi thuế từ EVFTA, các DN phải đáp ứng được yêu cầu về xuất xứ hàng hóa.

Theo quy tắc xuất xứ trong EVFTA các loại vải được sử dụng để sản xuất sản phẩm phải có xuất xứ từ Việt Nam hoặc EU, và các công đoạn cắt may phải được thực hiện tại Việt Nam. Có một số điểm linh hoạt như hàng may mặc được sản xuất tại Việt Nam từ các loại vải được sản xuất tại Hàn Quốc mà EU có FTA cũng sẽ đủ điều kiện để được miễn thuế. Tuy nhiên, hơn 60% vải NK vào Việt Nam là từ Trung Quốc và Đài Loan, có giá thấp hơn nhiều so với vải NK từ Hàn Quốc. Điều này khiến các DN gặp trở ngại trong việc tận dụng thuế suất ưu đãi. Như vậy, để tận dụng các ưu đãi thuế quan trong EVFTA về dệt may, Việt Nam cần chú trọng phát triển ngành công nghiệp dệt và công nghiệp phụ trợ dệt may để đáp ứng được yêu cầu chặt về quy tắc xuất xứ trong EVFTA. Đồng thời, tận dụng ngoại lệ về vải xuất xứ Hàn Quốc để giảm bớt áp lực về nguồn cung thiếu hụt.

Đối với ngành da giày nếu các DN đã XK vào EU trong khuôn khổ của chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập (GSP) và đang tận dụng được quy tắc xuất xứ trong GSP thì trong EVFTA quy tắc xuất xứ cũng không khác nhiều, ngoại trừ số ít một số mặt hàng liên quan đến việc nguyên liệu đầu vào và sản phẩm đầu ra của một số mã hàng cần phải khác nhau ở cấp độ 4 số và một số loại có quy định riêng về đế giày và mũ giày. Đây là một thuận lợi lớn cho ngành da giày khi EVFTA có hiệu lực.

Theo thông tin từ Hiệp hội Da giày – Túi xách Việt Nam (Lefaso), khi EVFTA có hiệu lực, khoảng 37% dòng sản phẩm da giày sẽ về mức 0% ngay, phần còn lại giảm dần sau 3-7 năm. Túi xách được hưởng ngay thuế suất 0% nếu sản xuất và đóng gói tại Việt Nam. Tăng trưởng XK sang EU được dự báo ở mức 5-10% trong 5 năm đầu tiên, kim ngạch XK toàn ngành cũng sẽ tăng thêm khoảng 3%/năm. Mặc dù vậy, theo ông Diệp Thành Kiệt, Phó Chủ tịch Hiệp hội Da giày túi xách Việt Nam, các DN da giày chỉ được hưởng lợi nếu tự chủ được nguyên liệu để được hưởng thuế suất thấp, các DN sẽ phải đáp ứng được quy định về xuất xứ thông qua hàm lượng giá trị trong khu vực (RVC) khi sử dụng nguyên liệu từ Việt Nam và các nước thành viên trong EVFTA. Và theo thống kê chưa đầy đủ của Lefaso, chỉ có 30% DN trong ngành này tự chủ được nguyên liệu, 60-70% DN còn lại chủ yếu làm gia công.

“Ngoài ra, sau khi EVFTA có hiệu lực, EU sẽ mặc nhiên bỏ ngay chế độ ưu đãi thuế quan phổ cập GSP với ngành da giày VN, hiện dao động dưới 8%. Như vậy, các DN không đáp ứng các quy định của EVFTA để được hưởng thuế suất thấp theo cam kết EVFTA cũng sẽ không được tiếp tục hưởng quy chế GSP”, ông Kiệt cho biết.