Vừa qua, lại một lần nữa, dư luận lại “dậy sóng” với những thông tin trái chiều về Dự án khai thác Mỏ sắt Thạch Khê (DA). Bộ KH&ĐT đã có ý kiến gửi Thủ tướng Chính phủ đề nghị dừng DA vì nhiều lý do như thiếu khả thi, có thể xảy ra sự cố môi trường, khó tiêu thụ sản phẩm… Tuy nhiên, Bộ Công Thương, Tập đoàn CN Than – Khoáng sản Việt Nam – TKV, Công ty CP Sắt Thạch Khê (TIC) khẳng định đã có đủ các giải pháp cho vấn đề trên và hiệu quả kinh tế của DA đã được chứng minh.
Tạp chí Than – Khoáng sản Việt Nam đã có cuộc trao đổi với ông Nguyễn Quốc Hưng, Tổng Giám đốc TIC, để cung cấp cho bạn đọc cái nhìn toàn cảnh hơn về sự việc.
Tại thời điểm hiện tại, DA hiệu quả hơn thời điểm phê duyệt
P.V: Xin chào Ông! Vừa qua, Bộ Công Thương, TKV, TIC đồng loạt lên tiếng trước kiến nghị dừng DA của Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Tất cả đều bày tỏ không đồng tình với quan điểm của Bộ này. Vậy vấn đề này là thế nào, thưa Ông?
Ông N.Q.H: Vấn đề là tính hiệu quả của DA. Trước tiên, phải khẳng định đây là mỏ sắt rất tốt. Đó là bánh mỳ cho cả ngành công nghiệp luyện kim đen mà chúng ta đang phát triển. Hiện chúng ta vẫn đang phải nhập khẩu quặng sắt. Dự kiến từ nay đến 2020, chúng ta cần 15,5-18 triệu tấn. Trong khi quặng sắt manhetit này phải nhập khẩu hết nên không có lý gì chúng ta không khai thác.
Tại thời điểm hiện tại, DA hiệu quả hơn thời điểm phê duyệt với thời gian hoàn vốn trong khoảng 9,5 năm, hàng năm nộp ngân sách DA trên 1.200 tỷ đồng trong giai đoạn 1, giai đoạn 2 trên 2.400 tỷ đồng. Tổng thu từ các khoản phí của DA đạt trên 89.700 tỷ đồng, giải quyết cho 3.490 lao động trực tiếp và lợi nhuận đem lại cho nhà đầu tư là 66.391 tỷ đồng, sau thuế đạt 53.024 tỷ đồng.
Khi DA đi vào sản xuất ổn định sẽ tạo nguồn thu ngân sách cho nhà nước, địa phương đóng góp khoảng 0,3% vào tăng trưởng GDP mỗi năm.
DA được làm kỹ lưỡng với hai hội đồng thẩm định cấp quốc gia
P.V: Trước những ý kiến lo ngại về việc triển khai DA, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đã đưa ra 6 vấn đề chính cảnh báo những nguy cơ nếu DA được triển khai và hệ lụy về sau như: tác động môi trường, năng lực tài chính, những vấn đề liên quan đến hiệu quả kinh tế – xã hội, đầu tư cảng biển vận chuyển quặng sắt… Vậy Bộ Công Thương, TKV cũng như TIC đã bảo vệ quan điểm của mình dựa trên những luận điểm gì?
Ông N.Q.H: Điều khiến dư luận những ngày qua hết sức băn khoăn về việc dừng hay triển khai tiếp DA thực sự không mấy người có thể nắm rõ ngoài những người đã từng tham gia thẩm định DA.
Tôi có thể khẳng định, xét trên tổng thể, DA được làm rất kỹ lưỡng với hai hội đồng thẩm định cấp quốc gia gồm hàng loạt các Giáo sư, Tiến sỹ đầu ngành của các viện, trường, trung tâm nghiên cứu của các bộ ngành tham gia thẩm định. Ngay tổ kỹ thuật hỗ trợ hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá tác động môi trường của DA cũng bao gồm những chuyên gia tên tuổi trong ngành. Các Hội đồng thẩm định đã có sự tham gia của đại diện các bộ, ban, ngành, địa phương, các hiệp hội và cơ quan nghiên cứu khác nhau. Thậm chí, chúng tôi còn mời thêm tư vấn độc lập của châu Âu thẩm định bên cạnh những báo cáo nghiên cứu của Viện Ghiprodura (Nga). Việc điều chỉnh DA (phê duyệt năm 2014), lập thiết kế kỹ thuật thời gian để thực hiện xin ý kiến góp ý, thẩm tra, thẩm định kéo dài tới 5 năm (từ tháng 11/2011 đến tháng 3/2016).
P.V: Sau hàng loạt các sự cố liên quan đến vấn đề môi trường, chưa lúc nào vấn đề này được các nhà khoa học cũng như người dân quan tâm như lúc này. Chính phủ cũng ra chỉ đạo: “Không đánh đổi môi trường bằng mọi giá”. Vậy tại DA này, vấn đề môi trường được xử lý thế nào, thưa Ông?
Ông N.Q.H: Mỏ sắt Thạch Khê là mỏ lộ thiên lớn nhất từ trước đến nay ở Việt Nam, khai thác ở độ sâu lớn, có bán kính vùng ảnh hưởng rộng. Tuy nhiên, các giải pháp giảm thiểu tác động tiêu cực đến môi trường đã được chúng tôi tính đến và đưa ra các giải pháp cụ thể, bao gồm: Giải phóng toàn bộ diện tích vùng ảnh hưởng (bán kính từ tâm mỏ 3,1 km); xây dựng hệ thống hồ môi trường, khu xử lý chất thải rắn, phun nước chống bụi trên đường ô tô, bể thu dầu mỡ, bể xử lý nước thải, tái sử dụng nước bơm từ mỏ phục vụ tưới tiêu và sinh hoạt cho nhân dân xung quanh…
Để chống cát bay, cát chảy, chúng tôi đưa ra giải pháp là đổ thải lấn biển thay vì đổ thải trên đất liền. Theo đó, DA bổ sung phương án đổ thải lấn biển (khoảng 171 triệu m3) với diện tích 923 ha, độ cao 25m, chuyển toàn bộ cát trong tầng đất phủ ra bãi thải lấn biển.
Phương án này sẽ mang lại những lợi ích như giảm dung tích và cốt cao đổ thải trong đất liền để đảm bảo các yếu tố an toàn, vệ sinh môi trường (chống cát bay); giảm nguy cơ rủi ro trong quá trình khai thác mỏ; tạo khu đất để xây dựng cảng phục vụ công tác vận chuyển tiêu thụ quặng sắt,… Ngoài ra, ngư dân có thể sử dụng các tàu lớn để đánh bắt thủy sản nhờ bến bãi để cập tàu và tránh bão tại khu vực cảng.
P.V: Cuối năm ngoái, trong văn bản gửi lên Thủ tướng Chính phủ, Ban thường vụ Tỉnh ủy Hà Tĩnh nêu kiến nghị Trung ương chỉ cho phép tái khởi động DA khi chủ đầu tư hoàn tất các tồn tại hiện nay, trong đó phải chứng minh được nguồn vốn khả thi của mình. Ông có thể làm rõ hơn về vấn đề này?
Ông N.Q.H: Hiện nay, thỏa thuận vay vốn chúng tôi đã có. Các cổ đông cam kết thu xếp vốn đầy đủ cho DA.
Các cổ đông đều có tiềm lực tài chính mạnh. TIC hiện đã cơ cấu lại số cổ đông, từ 9 giảm xuống chỉ còn 5. Tuy nhiên, chỉ có hai công ty tiếp tục góp vốn là TKV và Công ty Thăng Long. Các cổ đông như Mitraco, VnSteel, Bitexco không thực hiện nghĩa vụ góp vốn, tổng là 214 tỷ đồng. Do đó, TKV đã nâng tỷ lệ sở hữu lên 59,5%, Thăng Long nắm 13,45% vốn điều lệ TIC.
TKV và Thăng Long đã có cam kết văn bản gửi Bộ Công Thương đề nghị được góp thay vốn của những cổ đông khác, nhưng đến nay vẫn chưa nhận được trả lời. Hai đơn vị này sẵn sàng góp thay hơn 200 tỷ còn thiếu.
Về vấn đề huy động vốn vay thương mại và các nguồn vốn khác, BIDV có văn bản đồng ý chủ trương tài trợ vốn giai đoạn 1 cho DA. Ngoài ra, các ngân hàng SHB, ngân hàng Tiên Phong, Mizuho, May Bank đã phối hợp với đơn vị tư vấn huy động vốn BSC làm việc với TIC để nghiên cứu và thẩm định nhằm sớm đạt được thoả thuận tài trợ vốn cho DA.
Ngoài việc huy động vốn góp cổ đông và vốn vay thương mại, chúng tôi sẽ sử dụng nguồn vốn từ doanh thu từ việc thu hồi quặng trong giai đoạn xây dựng cơ bản (thu hồi được 4,4 triệu tấn quặng) và huy động nguồn vốn xã hội hoá các khâu như bóc xúc, vận chuyển, khoan nổ mìn… từ các doanh nghiệp trong nước. Ngoài ra, có thể huy động vốn từ thị trường vốn trên các sàn giao dịch trong và ngoài nước khi DA đi vào hoạt động.
Dừng Dự án sẽ mất vốn Nhà nước
P.V: Số tiền chủ đầu tư và các cổ động rót vào DA lên tới gần 2.000 tỷ đồng. Bên cạnh luồng dư luận nên dừng DA còn có các luồng dư luận khác cho rằng nên tiếp tục triển khai bởi DA rất khả thi, đặc biệt, nếu dừng DA sẽ bị mất vốn nhà nước. Ông có thể lý giải sâu hơn về vấn đề này?
Ông N.Q.H: Nếu dừng DA sẽ xảy ra hệ lụy như phá vỡ quy hoạch, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng quặng sắt và quy hoạch phát triển tổng thể kinh tế xã hội tỉnh Hà Tĩnh đã được phê duyệt. Nguồn thu ngân sách bởi các loại thuế thu từ mỏ không còn. Hơn nữa, nhà nước phải bổ sung nguồn để xử lý những tồn tại về an sinh xã hội, đất đai, hoàn thổ, công trình xây dựng dở dang.
Đối với chủ đầu tư, cổ đông bỏ ra gần 2.000 tỷ đồng thực hiện việc thăm dò, khảo sát, thiết kế, đền bù giải phóng mặt bằng, xây dựng công trình hạ tầng kỹ thuật, tái định cư…, dừng DA sẽ có nguy cơ mất vốn của DN, trong đó chiếm đa số vốn nhà nước. Đây sẽ là tổn thất rất lớn và gây lãng phí cho DN, nhà nước. Điều này cũng ảnh hưởng không nhỏ đến môi trường đầu tư của Hà Tĩnh nói riêng và cả nước nói chung.
Thêm vào đó, khi dừng DA, người dân địa phương phải chịu ảnh hưởng bởi công trình xây dựng dở dang, mất an toàn và nguy cơ gây ô nhiễm môi trường, ảnh hưởng tiêu cực đến cuộc sống người dân, mất an ninh trật tự.
P.V: Vậy là người trong cuộc, quan điểm cá nhân ông về vấn đề này thế nào, thưa Ông?
Ông N.Q.H: Thủ tục pháp lý của Dự án đã hoàn thành theo quy định của pháp luật, TIC và TKV đã thực hiện đầy đủ các nội dung liên quan Dự án theo chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ, dự án đủ điều kiện để tiếp tục triển khai thực hiện.
Dự án đã được nghiên cứu, thẩm định một cách kỹ lưỡng và đảm bảo hiệu quả, khả thi do đó không có lý do gì để không tiếp tục triển khai thực hiện Dự án.
P.V: Xin cảm ơn Ông.
[odex-source url=”https://www.vinacomin.vn/tap-chi-than-khoang-san/mo-sat-thach-khe-cau-chuyen-cua-nhung-nguoi-trong-cuoc-201709011447136617.htm” button=”Theo vinacomin”]
