Cập nhật Giá cả lương thực, thực phẩm thế giới cũng leo thang –

Tổ chức Nông Lương của Liên Hợp Quốc (FAO) cho biết chỉ số giá các mặt hàng nông sản thiết yếu vẫn tiếp tục tăng trong những ngày đầu năm 2011 và cơn thiếu đói đang được cảnh báo bằng những cuộc nổi loạn của dân chúng tại nhiều quốc gia châu Phi như Tunisia, Algeria… Tháng 12.2010, chỉ số giá nông phẩm đã tăng lên 214,7 điểm so với mức trần 213,5 điểm cách đây gần 3 năm, đang thách thức các nỗ lực kìm giá của chính phủ nhiều quốc gia trên thế giới. Làn sóng bạo động do thiếu lương thực nổ ra ở nhiều nước đã nâng cao nguy cơ về sự bất ổn tiềm tàng từ tình trạng tăng giá lương thực trên toàn cầu hiện nay.

Sản lượng lương thực giảm sút do thời tiết xấu cùng với đồng USD suy yếu, giá dầu cao và lệnh cấm xuất khẩu tại một số nước sản xuất lương thực chính là những nguyên nhân chủ yếu tạo áp lực tăng giá toàn cầu kể từ tháng 6.2010, khiến giá của lúa mì, ngô, đường, dầu ăn, sản phẩm sữa và thịt bị đẩy cao. Giá gạo nhiều khả năng sẽ tiếp tục xu hướng tăng do ảnh hưởng của hiện tượng thời tiết La Nina vẫn tiếp diễn, buộc người tiêu dùng phải tìm kiếm những sản phẩm thay thế ít tốn kém hơn nhưng cũng ít dinh dưỡng hơn.

Để ngăn chặn nguy cơ khủng hoảng, theo tiến sĩ Rhee, điều quan trọng là các nước cần kiềm chế việc áp dụng lệnh cấm xuất khẩu đối với các mặt hàng lương thực, đồng thời tăng cường hệ thống an sinh xã hội. Các nỗ lực để ổn định sản xuất cần được chú trọng với việc đầu tư thêm cho cơ sở hạ tầng nông nghiệp để nâng cao sản lượng lương thực và mở rộng hệ thống kho chứa, đảm bảo rằng lương thực sản xuất ra không bị lãng phí. Cần phải làm dịu bớt các hoạt động đầu cơ trên thị trường lương thực đồng thời tăng cường sự thống nhất của thị trường và xóa bỏ các biến dạng chính sách đang tạo ra rào cản trong việc lưu chuyển lương thực từ các khu vực dư thừa đến các khu vực thiếu hụt.

Hiện một số quốc gia trên thế giới đang tích trữ lương thực nhằm kiềm chế giá cả. Indonesia, nền kinh tế lớn nhất Đông Nam Á, mua 820 nghìn tấn gạo hồi tháng 2.2011 và giảm thuế nhập khẩu đối với gạo, đậu nành và bột mì. Algeria mua gần 1 triệu tấn bột mì và đẩy nhanh tốc độ nhập khẩu ngũ cốc. Ở Trung Mỹ, Honduras kìm giá rất nhiều mặt hàng thực phẩm cơ bản. El Salvador tăng đầu tư vào các chương trình giảm nghèo thêm 30%, trong khi Guatemala đang xem xét giảm thuế với bột mì và cung cấp thực phẩm miễn phí cho nông dân không có đất đai.

Hiện kinh tế Trung Quốc đứng ở vị trí số hai thế giới, sau Mỹ. Mặc dầu vậy, tình trạng giá lương thực thực phẩm và các mặt hàng thiết yếu khác như nhiên liệu tại nước này tăng nhanh dẫn đến bức xúc trong xã hội, khiến nhà nước phải siết chặt chính sách tiền tệ. Trung Quốc đã nâng lãi suất cho vay ba lần trong năm 2011. Ngân hàng Trung ương nước này cũng nhiều lần nâng mức dự trữ bắt buộc nhằm hạn chế các ngân hàng thương mại cho vay.

Tuy nhiên, những nỗ lực riêng lẻ nhằm ổn định giá lương thực của nhiều quốc gia càng làm hàng hóa trở nên khan hiếm và càng đẩy giá lên những đỉnh cao mới. Để tránh cảnh “mạnh ai nấy lo” có thế sẽ phá vỡ những nỗ lực điều phối trên toàn cầu, Tổng thống Pháp Nicolas Sarkozy trên cương vị Chủ tịch Nhóm 20 nền kinh tế phát triển và mới nổi (G-20) năm 2011 đã đề nghị Mỹ hỗ trợ mở rộng hợp tác để kiềm chế giá nông sản leo thang. Ông Sarkozy cũng coi giải quyết biến động giá lương thực, thực phẩm như một ưu tiên hàng đầu trong chương trình nghị sự của G-20.

Theo nhiều nhà hoạch định chính sách, nếu không được kiểm soát hiệu quả, giá cả lương thực phi mã sẽ là rủi ro lớn với các quốc gia đang phát triển hiện dẫn đầu tăng trưởng kinh tế toàn cầu. Vấn đề nhạy cảm này cũng sẽ khiến công cuộc kiềm chế đà lạm phát tại những nền kinh tế mới nổi như Trung Quốc, Ấn Độ, Mỹ La-tinh… thêm khó khăn; đồng thời nhen nhóm những bất ổn xã hội và đe dọa đến thành quả của cuộc chiến chống đói nghèo mà nhân loại đang theo đuổi.