Cơ khí ưu tiên phát triển nhóm ngành trọng điểm –

Với 15 đơn vị cơ khí, trong đó 8 đơn vị là thành viên Tập đoàn, 7 đơn vị trực thuộc các đơn vị thành viên gồm một Viện Nghiên cứu, thiết kế, chế tạo trong lĩnh vực cơ khí; hai công ty cơ khí đóng tàu, một công ty chế tạo thiết bị điện, một công ty sửa chữa, lắp ráp ô tô và các Công ty sửa chữa, chế tạo thiết bị khác; nhiệm vụ chính của Cơ khí Vinacomin là sửa chữa, chế tạo phụ tùng và thiết bị phục vụ các đơn vị sản xuất chế biến than, khoáng sản và một phần sản xuất các sản phẩm phục vụ các ngành kinh tế khác trong nước. Trong chiến lược phát triển của mình, Cơ khí Vinacomin đặt mục tiêu chuyển đổi công nghệ sản xuất từ “chuyên cơ khí sửa chữa” thành “cơ khí sửa chữa và chế tạo” và từng bước “ đổi mới hiện đại hóa cơ khí sửa chữa” để thực sự là một ngành sản xuất chính của Tập đoàn, sửa chữa các thiết bị hiện đại và chế tạo ngày càng nhiều sản phẩm cơ khí có chất lượng phục vụ sản xuất. Đặc biệt, thời gian qua, Cơ khí Vinacomin ưu tiên phát triển 4 nhóm ngành và sản phẩm trọng điểm trong chiến lược phát triển chung của ngành cơ khí Việt Nam đến 2010, tầm nhìn đến 2020. Đây cũng chính là những nhóm ngành, sản phẩm thuộc danh mục các dự án đầu tư sản xuất sản phẩm cơ khí trọng điểm cần được hỗ trợ phát triển theo Quyết định số 10/2009/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ. Dưới sự chỉ đạo, hỗ trợ của Tập đoàn, cơ khí Vinacomin đã có nhiều cố gắng tạo đột phá nhằm đáp ứng tốt yêu cầu ngày càng tăng về khai thác, chế biến của ngành than – khoáng sản.
 

Cụ thể, về đầu tư, ở lĩnh vực Cơ khí xây dựng – Chế tạo thiết bị phục vụ khai thác than, khoáng sản, trên cơ sở thiết bị công nghệ hiện có, Tập đoàn đầu tư bổ sung có trọng điểm để chế tạo thiết bị phục vụ vận tải, bốc xúc, chống giữ trong khai thác than như đầu tàu điện ắc quy mỏ 5-8-12T; máy xúc đá hầm lò 0,32 m3; băng tải dốc vận chuyển than tại giếng nghiêng; máng cào các loại; bơm chịu a xít, mài mòn; cột chống thủy lực đơn, giá khung di động, dàn chống tự hành; lắp ráp: máy đào lò AM 50Z, máy xúc EKG 10 m3. ở lĩnh vực thiết bị điện – điện tử, Tập đoàn đã xây dựng cơ sở chế tạo biến áp với thiết bị và công nghệ Nhật Bản tại Công ty CP Thiết bị điện- TKV, đưa vào hoạt động Trung tâm thí nghiệm thiết bị an toàn nổ của Vinacomin… Hiện Cơ khí Vinacomin có thể chế tạo được biến áp 110 kV đạt tiêu chuẩn kỹ thuật IEC, có khả năng tham gia đấu thầu quốc tế các dự án tại Việt Nam. Bên cạnh đó, Vinacomin đã đầu tư dây chuyền lắp ráp xe tải nặng tại Công ty CP Công nghiệp Ô tô với năng lực lắp ráp 2.500 xe tải trọng từ 13-33 T/năm. Cơ khí đóng tàu cũng được đầu tư đồng bộ với năng lực đóng 35.000 DWT/năm.

Bên cạnh đó, ở lĩnh vực chuyển giao công nghệ, Cơ khí Vinacomin  chú trọng nghiên cứu phát triển sản phẩm và bước đầu chọn lọc, nhận chuyển giao một số công nghệ để phát triển sản phẩm mới trong giai đoạn 2003-2011. Ngoài các đề tài nghiên cứu KHCN và Dự án SXTN trong các Chương trình nghiên cứu KHCN của Bộ Khoa học và Công nghệ, Bộ Công Thương, Cơ khí Vinacomin còn tham gia một trong mười Chương trình KHCN trọng điểm của Tập đoàn- Chương trình thiết kế, chế tạo nội địa hóa các sản phẩm cơ khí , chế tạo máy, thiết bị điện, điện tự động hóa. Bằng sự hỗ trợ kinh phí trong các Chương trình KHCN của Nhà nước, Bộ Công Thương và Tập đoàn, Cơ khí Vinacomin đã tạo ra nhiều sản phẩm mới và có các công nghệ mới như: Giá chuyển hướng toa xe đường sắt mỏ, chế tạo các thiết bị điện phòng nổ, chế tạo băng tải dốc, chế tạo máng cào uốn, chế tạo dàn chống tự hành Vinaanta, công nghệ đúc mẫu tự thiêu… Ngoài ra, các đơn vị cơ khí Vinacomin bằng nguồn vốn của mình cũng đã phát triển nhiều sản phẩm mới: máy xúc đá hầm lò 0,32 m3, tàu điện ắc quy 12 T…

Cơ khí Vinacomin đang triển khai rất hiệu quả chủ trương nội địa hóa thông qua việc triệt để sử dụng các sản phẩm trong ngành hoặc các sản phẩm sản xuất trong nước. Tỷ lệ nội địa hóa ước đạt từ 15-90%, trong đó, đóng tàu 30%, thiết bị mỏ 50-60%, trong đó cao nhất là chế tạo toa xe đường sắt mỏ 30T, máy xúc đá đạt tỷ lệ nội địa hóa tới 90%. Điều đặc biệt ở Cơ khí Vinacomin là đã có sự chuyên môn hóa cũng như sự phối kết hợp chặt chẽ giữa các đơn vị thành viên trên cơ sở điều phối, phân công sản phẩm, phân chia thị trường của Tập đoàn. Lấy ví dụ, thực hiện hợp tác, phân công, sản xuất các sản phẩm cơ khí trong Vinacomin, dưới sự chỉ đạo của Tập đoàn, các đơn vị cơ khí, thương mại đã trao đổi, phân tích các thế mạnh về thiết bị, công nghệ, lợi thế cạnh tranh từng đơn vị, lựa chọn 15 sản phẩm cơ khí chủ lực, sản xuất với số lượng lớn để phân công hợp tác, sản xuất, tiêu thụ. Vinacomin đã ban hành văn bản 8320/TKV-KH-CK ngày 31/12/2009 để chỉ đạo và kiểm tra giám sát thực hiện định kỳ. Cụ thể như: Sử dụng ắc quy đầu tàu điện của Công ty CP Cơ khí Ô tô Uông Bí trong chế tạo đầu tàu điện 5-8 T; sử dụng xích máng cào của Công ty CP Cơ khí Mạo Khê để chế tạo máng cào; dùng dung dịch nhũ tương, dầu bôi trơn của Xí nghiệp dầu bôi trơn 12-11 cho cột, giá chống thủy lực trong lò.

Nhìn chung, dưới sự lãnh đạo, chỉ đạo sâu sát và đầu tư kịp thời của Tập đoàn, cơ khí Vinacomin năm 2011 nói riêng, giai đoạn 2003-2011 nói chung đã có được những kết quả rất đáng ghi nhận. Doanh thu toàn ngành đạt mức tăng trưởng khá, trung bình 23% mỗi năm, trong đó, có nhiều đơn vị đạt mức cao như Công ty CP cơ khí ô tô Uông Bí, Công ty Cp Thiết bị điện, Công ty CP cơ khí và thiết bị áp lực. Về giá trị sản xuất, sản phẩm của Cơ khí Vinacomin chủ yếu phục vụ trong nội bộ Tập đoàn – khoảng 90%, trừ một số sản phẩm đạt tỷ trọng doanh thu ngoài Vinacomin là đóng tàu và biến áp 110 kV. Hiện nay, chất lượng của các sản phẩm cơ khí Vinacomin về cơ bản đáp ứng được yêu cầu của ngành. Các sản phẩm hợp tác với nước ngoài như: Lắp ráp xe KamaZ, Scania đạt tiêu chuẩn kỹ thuật của nhà sản xuất chính hãng, có chất lượng và bước đầu tạo sức cạnh tranh với sản phẩm cùng loại trên thị trường.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được, Cơ khí Vinacomin vẫn còn bất cập, thể hiện tập trung ở khối cơ khí đóng tàu. Xét về nguyên nhân, ngoài những khó khăn chung do suy thoái kinh tế còn có những nguyên nhân chủ quan. Bởi vậy, để đảm bảo việc làm cho người lao động, Tập đoàn đã “mở” cơ chế cho Công ty CP cơ khí Đóng tàu Vinacomin. Trước mắt, Công ty này đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các con tàu nhận từ Đóng tàu Sông Ninh về và sớm triển khai đóng tàu 8800 tấn. Cùng với đó, cần tăng cường công tác quản lý, thu hồi công nợ, và giải quyết dứt điểm những vướng mắc còn tồn đọng. Từ năm 2012, phải tự cân đối, chủ động tài chính tiến tới có lãi và đảm bảo ổn định sản xuất.

Cơ hội lớn cho ngành cơ khí Vinacomin vẫn đang ở phía trước nhất là trong những năm tới, Tập đoàn tiếp tục triển khai mạnh mẽ các hoạt động khai thác chế biến than, khoáng sản và các ngành khác như, than, điện, bôxit- nhôm, quặng sắt, ti tan, ximăng, hoá chất và các thiết bị để phục vụ cho việc khai thác hầm lò xuống những độ sâu -300; -500 và sâu hơn nữa; đòi hỏi khối lượng chế tạo và sửa chữa thiết bị phụ tùng lớn. Do vậy,  Cơ khí Vinacomin rất cần được đầu tư thỏa đáng và đúng hướng về cơ sở vật chất, kỹ thuật, công nghệ để nắm bắt được những vận hội này…