Trước hết phải khẳng định rằng, những năm qua Tập đoàn đã chỉ đạo các đơn vị quan tâm đặc biệt đến điều kiện làm việc, ăn ở, đi lại và thu nhập cho thợ lò. Mức thu nhập năm sau cao hơn năm trước. Chẳng hạn như năm 2014, Tập đoàn tăng lương cho thợ lò cao hơn 5% so với năm 2013. Tuy nhiên, vấn đề tuyển dụng và giữ chân thợ lò vẫn chưa thực sự bền vững. Vậy nguyên nhân nào đã khiến thợ lò chưa gắn bó với nghề?
Thực tế đã cho thấy, để người lao động gắn bó với đơn vị, với ngành Than là cả một bài toán khó. Vì vậy, bên cạnh việc quan tâm đảm bảo việc làm cho người lao động, các đơn vị của ngành Than đã không ngừng đầu tư trang thiết bị, nhằm cải thiện môi trường làm việc cho CBCN, như đầu tư đổi mới công nghệ, từ chống lò bằng gỗ trước đây, chuyển đổi sang chống lò bằng vì sắt, rồi cột thủy lực đơn, giàn chống tự hành. Nhiều đơn vị đã đầu tư máy khấu than thay cho nổ mìn thủ công đạt hiệu quả khả quan như Khe Chàm, Nam Mẫu, Vàng Danh… Trong đào lò, đa phần các đơn vị đã có máy đào lò, máy xúc đất đá lật hông thay cho lao động thủ công…
Về điều kiện ăn ở, đi lại hầu như các đơn vị trong Tập đoàn đều làm tốt công tác này. Nhiều bếp ăn tự chọn với vài chục món ăn đáp ứng yêu cầu cho thợ mỏ ăn giữa ca đảm bảo sức khỏe tái sản xuất sức lao động. 100% các đơn vị có xe đưa đón công nhân từ nơi ở đến tận khai trường sản xuất. Một số đơn vị còn có xe đón công nhân tại quê. Về chỗ ở, mặc dù chưa đáp ứng được toàn bộ công nhân nhưng đa phần các đơn vị cũng đã có khu tập thể khang trang, sạch sẽ, có đầy đủ cơ sở hạ tầng đáp ứng phần nào nhu cầu về chỗ ở cho công nhân v.v.
Có thể khẳng định các đơn vị trong Tập đoàn đã nỗ lực và có nhiều đầu tư trong việc chăm lo cải thiện điều kiện làm việc và nâng cao đời sống cho người lao động nói chung và thợ lò nói riêng. Tuy nhiên, những năm gần đây, vòng tuổi nghề của thợ lò ngày càng ngắn. Thợ lò tuyển dụng vào làm việc nhiều, song số bỏ việc sau một vài năm cũng không nhỏ. Do vậy, nhiều đơn vị chi phí cho việc tuyển dụng lao động không nhỏ, nhưng thợ lò vẫn không tăng, trong khi nhu cầu lao động thợ lò theo quy hoạch ngày càng lớn. Mặt khác, các đơn vị ngày càng thiếu những thợ lò dày dạn kinh nghiệm. Trước đây, những thợ lò già chỉ nhìn gương lò là có thể phán đoán được những nguy cơ mất an toàn, hoặc tìm ra được giải pháp khấu than, đào lò hiệu quả nhất. Điều đó không thể có được trong những thợ lò mới có vài năm tuổi nghề.
Nguồn nhân lực thợ lò đang thực sự chưa có tính bền vững. Công tác tuyển dụng cũng vì thế mà hạ thấp tiêu chí về trình độ văn hóa, về thể trạng sức khỏe… Thậm chí, về kinh phí đào tạo, ăn ở cho học sinh thời gian đào tạo trong vòng gần 2 năm được đài thọ hoàn toàn. Học sinh, sau khi nộp hồ sơ, ghi tên mình vào một lớp học khai thác mỏ hầm lò, chỉ còn mỗi việc là xỏ tay túi quần đến ăn học. Ai có thể khẳng định những người thanh niên này hoàn toàn có động cơ gắn bó lâu dài với nghề, hay chỉ là một bước đi để lấp chỗ trống khi không thi đỗ vào một trường đại học? Hoặc chăng, có những gia đình vì quá khó khăn mà gửi con vào để tìm một hướng đi thuận lợi về kinh tế? Có hàng trăm nhu cầu để nhập trường vì sự ưu đãi đó. Những học sinh đó khó có thể trụ vững lâu dài với nghề mỏ. Học sinh bỏ học, thợ trẻ bỏ nghề, chỉ có doanh nghiệp phải chịu kinh phí đào tạo vì ở một góc độ nào đó, sự ưu ái hoàn toàn đó có thể làm cho người học thiếu tính trách nhiệm với việc học nghề của mình.
Do vậy, thiết nghĩ, cũng nên gắn trách nhiệm của học sinh và của nhà trường trong việc dạy và học bằng những khoản kinh phí nhất định. Làm như vậy để người học xác định rõ ràng mục tiêu học để ra làm nghề lâu dài khi bỏ tiền đi học. Mặt khác, đối với các trường nghề cũng phải có trách nhiệm trong khâu chọn lọc ban đầu khi tuyển dụng, và khi đào tạo cũng phải rèn luyện cho các em nêu cao tính kỷ luật, tác phong công nghiệp, một trong những đức tính không thể thiếu đối với mỗi thợ lò khi bước vào nghề.
Về điều kiện ăn ở, đi lại hầu như các đơn vị trong Tập đoàn đều làm tốt công tác này. Nhiều bếp ăn tự chọn với vài chục món ăn đáp ứng yêu cầu cho thợ mỏ ăn giữa ca đảm bảo sức khỏe tái sản xuất sức lao động. 100% các đơn vị có xe đưa đón công nhân từ nơi ở đến tận khai trường sản xuất. Một số đơn vị còn có xe đón công nhân tại quê. Về chỗ ở, mặc dù chưa đáp ứng được toàn bộ công nhân nhưng đa phần các đơn vị cũng đã có khu tập thể khang trang, sạch sẽ, có đầy đủ cơ sở hạ tầng đáp ứng phần nào nhu cầu về chỗ ở cho công nhân v.v.
Có thể khẳng định các đơn vị trong Tập đoàn đã nỗ lực và có nhiều đầu tư trong việc chăm lo cải thiện điều kiện làm việc và nâng cao đời sống cho người lao động nói chung và thợ lò nói riêng. Tuy nhiên, những năm gần đây, vòng tuổi nghề của thợ lò ngày càng ngắn. Thợ lò tuyển dụng vào làm việc nhiều, song số bỏ việc sau một vài năm cũng không nhỏ. Do vậy, nhiều đơn vị chi phí cho việc tuyển dụng lao động không nhỏ, nhưng thợ lò vẫn không tăng, trong khi nhu cầu lao động thợ lò theo quy hoạch ngày càng lớn. Mặt khác, các đơn vị ngày càng thiếu những thợ lò dày dạn kinh nghiệm. Trước đây, những thợ lò già chỉ nhìn gương lò là có thể phán đoán được những nguy cơ mất an toàn, hoặc tìm ra được giải pháp khấu than, đào lò hiệu quả nhất. Điều đó không thể có được trong những thợ lò mới có vài năm tuổi nghề.
Nguồn nhân lực thợ lò đang thực sự chưa có tính bền vững. Công tác tuyển dụng cũng vì thế mà hạ thấp tiêu chí về trình độ văn hóa, về thể trạng sức khỏe… Thậm chí, về kinh phí đào tạo, ăn ở cho học sinh thời gian đào tạo trong vòng gần 2 năm được đài thọ hoàn toàn. Học sinh, sau khi nộp hồ sơ, ghi tên mình vào một lớp học khai thác mỏ hầm lò, chỉ còn mỗi việc là xỏ tay túi quần đến ăn học. Ai có thể khẳng định những người thanh niên này hoàn toàn có động cơ gắn bó lâu dài với nghề, hay chỉ là một bước đi để lấp chỗ trống khi không thi đỗ vào một trường đại học? Hoặc chăng, có những gia đình vì quá khó khăn mà gửi con vào để tìm một hướng đi thuận lợi về kinh tế? Có hàng trăm nhu cầu để nhập trường vì sự ưu đãi đó. Những học sinh đó khó có thể trụ vững lâu dài với nghề mỏ. Học sinh bỏ học, thợ trẻ bỏ nghề, chỉ có doanh nghiệp phải chịu kinh phí đào tạo vì ở một góc độ nào đó, sự ưu ái hoàn toàn đó có thể làm cho người học thiếu tính trách nhiệm với việc học nghề của mình.
Do vậy, thiết nghĩ, cũng nên gắn trách nhiệm của học sinh và của nhà trường trong việc dạy và học bằng những khoản kinh phí nhất định. Làm như vậy để người học xác định rõ ràng mục tiêu học để ra làm nghề lâu dài khi bỏ tiền đi học. Mặt khác, đối với các trường nghề cũng phải có trách nhiệm trong khâu chọn lọc ban đầu khi tuyển dụng, và khi đào tạo cũng phải rèn luyện cho các em nêu cao tính kỷ luật, tác phong công nghiệp, một trong những đức tính không thể thiếu đối với mỗi thợ lò khi bước vào nghề.
[odex-source url=”https://www.vinacomin.vn/tap-chi-than-khoang-san/gan-trach-nhiem-tu-khi-buoc-vao-nghe-7434.htm” button=”Theo vinacomin”]
